With the entry into force of the Treaty of Lisbon, an arrangement was adopted (Article 42 (7) of the TEU) making it possible to implement within the EU framework the collective defence obligation imposed by Article V of the modified Brussels Treaty (binding only on 10 states that were also EU members). Hence the last formal reason justifying the existence of the WEU disappeared. Consequently, on 31 March 2010, 10 signatories of the modified Brussels Treaty issued a statement communicating that the WEU would cease its functioning by June 2011. The dissolution of WEU also indicates the end of activities of the European Security and Defence Assembly (previously Assembly of WEU), interparliamentary body dealing with security and defence policy in Europe. Intergovernmental nature of CFSP and ESDP and the importance of decisions made under these policies determine, however, that there is a need to continue interparliamentary scrutiny in this area, and thus to develop an appropriate organizational form on the basis of existing treaties.
Legal basis:
- Treaty on European Union
Article 12 (f)
National Parliaments contribute actively to the good functioning of the Union [...] by taking part in the inter-parliamentary cooperation between national Parliaments and with the European Parliament, in accordance with the Protocol on the role of national Parliaments in the European Union. - Protocol [No 1] on the role of national Parliaments in the European Union, annexed to the Treaty on European Union and to the Treaty on the Functioning of the European Union pursuant to the Lisbon Treaty:
Article 9
The European Parliament and national Parliaments shall together determine the organisation and promotion of effective and regular interparliamentary cooperation within the Union.
Article 10
A conference of Parliamentary Committees for Union Affairs [...] may also organise interparliamentary conferences on specific topics, in particular to debate matters of common foreign and security policy, including common security and defence policy.
Przebieg debaty na temat kontroli międzyparlamentarnej wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony
(stan na 20.09.2011)
- Spotkania przewodniczących komisji parlamentarnych ds. zagranicznych - COFACC, ds. obrony - CODACC
- 4-6.09.2011, Warszawa
"Polityka Wschodnia. Obowiązki Europy" – COFACC
Strona internetowa konferencji
Podsumowanie COFACC
- 3-5.07.2011, Warszawa
"UE - NATO po Lizbonie - nowa koncepcja wyzwań i zagrożeń" – CODACC
Strona internetowa konferencji
Podsumowanie CODACC - 7 lipca 2011
Parlament Europejski
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie podejścia Parlamentu Europejskiego do wykonania artykułów 9 i 10 Protokołu nr 1 do Traktatu z Lizbony w zakresie współpracy parlamentarnej w dziedzinie WPZiB/ WPBiO
Parlament Europejski:
- wyraził przekonanie, że ściślejsza współpraca międzyparlamentarna w dziedzinie WPZiB i WPBiO zwiększy parlamentarny wpływ na decyzje polityczne podejmowane przez UE i jej państwa członkowskie (pkt 2);
- oczekuje wsparcia dla wysiłków polskiej Prezydencji na rzecz osiągnięcia porozumienia między Parlamentem Europejskim a parlamentami państw członkowskich, dotyczącego nowych form współpracy międzyparlamentarnej (pkt 3);
- potwierdził stanowisko, iż jego własna reprezentacja we wszelkich nowych formach współpracy międzyparlamentarnej powinna przybrać skalę, która odpowiada zakresowi i znaczeniu roli PE w kontrolowaniu WPZiB/ WPBiO (pkt 4);
- potwierdził, że w celu ograniczenia kosztów, Sekretariat i siedziby Parlamentu Europejskiego są dostępne na potrzeby posiedzeń międzyparlamentarnych (pkt 4).
[Źródło: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie podejścia Parlamentu Europejskiego do wykonania artykułów 9 i 10 Protokołu nr 1 do Traktatu z Lizbony w zakresie współpracy parlamentarnej w dziedzinie WPZiB/ WPBiO; P7_TA-PROV(2011)0337] - 29-31.05.2011, Budapeszt
XLV Konferencja Komisji do Spraw Unijnych Parlamentów Unii Europejskiej (COSAC)
W opinii przyjętej na XLV posiedzeniu COSAC uznała, że:
- wnioski przyjęte przez konferencję Przewodniczących Parlamentów w Brukseli w sprawie przyszłości kontroli parlamentarnej nad WPZiB oraz WPBiO stanowią dobry punkt wyjścia dla przyszłych debat i ostatecznych decyzji;
- w związku z zakończeniem działalności Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej należy stworzyć ramy kontroli parlamentarnej nad WPZiB oraz WPBiO zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony.
COSAC podkreśliła istotną rolę parlamentów narodowych w procesie kontroli parlamentarnej nad WPZiB oraz WPBiO i zwróciła się do wszystkich właściwych instytucji, a szczególnie do Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, o ścisłą współpracę z parlamentami.
[Źródło: Opinia z XLV posiedzenia COSAC, Budapeszt, 29-31 maja 2011] - 11 maja 2011
Parlament Europejski
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie rozwoju wspólnej
polityki bezpieczeństwa i obrony po wejściu w życie Traktatu z Lizbony (2010/2299(INI))
W odniesieniu do kontroli parlamentarnej WPZiB, w tym WPBiO, Parlament Europejski min.:
- podkreślił, że ze względu na przyznanie mu zadania bezpośredniego reprezentowania obywateli Unii, jest zasadniczym źródłem demokratycznej legitymizacji WPZiB/WPBiO, z tego względu opinie i zalecenia Parlamentu powinny być należycie uwzględniane (pkt 12);
- przypomniał, iż współdecyduje w sprawie budżetu na działania zewnętrzne UE, w tym na misje cywilne WPZiB i WPBiO, oraz że jego zgoda jest niezbędna do zawierania umów międzynarodowych, w tym umów dotyczących w przeważającej mierze WPZiB, z jedynym wyjątkiem w postaci umów, których WPZiB stanowi wyłączny przedmiot (pkt 13);
- pragnie zacieśnić współpracę z parlamentami narodowymi UE w zakresie demokratycznego nadzoru WPZiB i WPBiO, co ma doprowadzić do wzajemnego wzmocnienia wpływu każdego z nich na decyzje polityczne podejmowane przez inne instytucje europejskie i państwa członkowskie przy całkowitym poszanowaniu prerogatyw parlamentów narodowych w dziedzinie polityki obronnej ( pkt 14);
- wyraził ubolewanie z powodu nieosiągnięcia na Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE w dniach 4-5 kwietnia 2011 r., porozumienia dotyczącego cech charakterystycznych konferencji międzyparlamentarnej w sprawie WPZiB/ WPBiO (pkt 14).
[Źródło: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie rozwoju wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony po wejściu w życie Traktatu z Lizbony (2010/2299(INI)); P7_TA-PROV(2011)0228]
-
4-5 kwietnia 2011, Bruksela
Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (KPPUE)
W konkluzjach prezydencji osobną część poświęcono międzyparlamentarnemu mechanizmowi badania (scrutiny/suivi) wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO). Przewodniczący podkreślili, że zadaniem tej nowej struktury byłoby badanie WPZiB/WPBiO z parlamentarnego punktu widzenia. Zaznaczono, że ma to być właśnie raczej badanie (scrutiny) niż kontrola (control).
Przewodniczący uzgodnili, że zostaje powołana Międzyparlamentarna Konferencja ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO), której ogólne zasady funkcjonowania znalazły się w konkluzjach.
Konkluzje prezydencji dotyczące parlamentarnego badania* (scrutiny/suivi) Wspólnej Polityki
Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO):- Przewodniczący uznali ważną pracę wykonaną przez prezydencję belgijską w celu utworzenia międzyparlamentarnego mechanizmu badania (scrutiny/suivi) wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO).
- Przewodniczący podkreślili, jak istotny jest fakt, że istnieje możliwość wyrażenia różnorodnych opinii przez parlamenty narodowe i Parlament Europejski oraz że zaproponowany mechanizm powinien pozwolić na wyrażanie różnych punktów widzenia.
- Przewodniczący podkreślili, że celem tej nowej struktury jest raczej zapewnienie badania WPZiB/WPBiO z parlamentarnego punktu widzenia (scrutiny) niż sprawowanie nad nimi rzeczywistej kontroli (control), która wiązałaby się z kompetencją nakładania sankcji. Konferencja parlamentarna pełni przede wszystkim funkcję informacyjną, która z jednej strony powinna umożliwić parlamentom narodowym lepsze badanie (scrutinize/suivre) własnych rządów w odniesieniu do międzyrządowego wymiaru WPZiB/WPBiO, z drugiej zaś powinna umożliwić Parlamentowi Europejskiemu wykonywanie jego funkcji w ramach europejskich ram instytucjonalnych.
- Przewodniczący zauważyli, że jedyna różnica między punktami widzenia poszczególnych parlamentów dotyczyła wyboru pomiędzy koncentracją na międzyrządowym wymiarze WPZiB i WPBiO lub na włączeniu także wymiaru wspólnotowego.
- W świetle powyższych rozważań oraz z uwagi na rozbieżne poglądy, przewodniczący nie osiągnęli porozumienia w sprawie wszystkich aspektów tworzenia Międzyparlamentarnej Konferencji ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO), składającej się z delegacji parlamentów narodowych państw członkowskich Unii Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. Jednakże konferencja uzgodniła, co następuje:
- Powołuje się Międzyparlamentarną Konferencję ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO). Składa się ona z delegacji parlamentów narodowych państw członkowskich UE i Parlamentu Europejskiego. Konferencja ta zastępuje dotychczasowe spotkania COFACC i CODAC.
- Każdy parlament narodowy państwa kandydującego do członkostwa oraz każdego europejskiego państwa członkowskiego NATO może uczestniczyć w charakterze obserwatora.
- Konferencja spotyka się dwa razy do roku w kraju, który sprawuje 6-miesięczną prezydencję Rady, lub w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Decyzję w tej sprawie podejmuje prezydencja. Nadzwyczajne posiedzenia odbywają się w razie konieczności lub w pilnych przypadkach.
- Posiedzeniom przewodniczy parlament narodowy państwa członkowskiego sprawującego rotacyjną prezydencję Rady, w ścisłej współpracy z Parlamentem Europejskim.
- Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Unii Europejskiej jest zapraszany na spotkania konferencji w celu przedstawienia ogólnego zarysu i strategii oraz wspólnej polityki zagranicznej i obrony Unii.
- Konferencja może przyjąć niewiążące wnioski w drodze konsensusu.
- Konferencja uchwala swój regulamin i metody pracy na podstawie ww. zasad.
[Źródło: Presidency conclusions, Brussels, 4-5 April 2011]
* KPPUE podkreśla w konkluzjach dotyczących parlamentarnego badania WPZiB/WPBiO, które są przyjmowane w językach angielskim i francuskim, że chodzi o badanie – ang. scrutiny, monitoring, fr. le suivi – a nie o kontrolę (control, le contrôle), z którą „wiązałaby się kompetencja nakładania sankcji” (por. pkt 3 konkluzji dotyczących parlamentarnego badania WPZiB/WPBiO). W związku z tym w tłumaczeniu użyto słowa „badanie”, choć w większości tekstów dotyczących problematyki parlamentarnej scrutiny jest tłumaczone jako „kontrola” - przypis OIDE
- 24 stycznia 2011
Izba Lordów i Izba Gmin, Zjednoczone Królestwo
Raport Komisji ds. Unii Europejskiej Izby Lordów „Przyszła międzyparlamentarna kontrola polityki zagranicznej, obrony i bezpieczeństwa Unii Europejskiej" (Future inter-parliamentary scrutiny of EU foreign, defence and security policy) wraz z propozycjami dla Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE.
Komisja ds. Unii Europejskiej Izby Lordów:
- przygotowała raport, zawierający w załączniku propozycje dotyczące przyszłej międzyparlamentarnej kontroli WPZiB oraz WPBiO po zakończeniu działalności Unii Zachodnioeuropejskiej,
- proponuje zastąpienie Zgromadzenia UZE konferencją komisji, stanowiącą kombinację i poszerzoną wersję obecnych Konferencji Przewodniczących Komisji ds. Zagranicznych (COFACC) oraz Konferencji Przewodniczących Komisji ds. Obrony (CODAC),
- propozycje zawarte w załączniku do raportu zostały poddane konsultacjom i uzgodnione wspólnie z odpowiednimi komisjami Izby Gmin, a następnie podane do publicznej wiadomości,
- wspólna propozycja, zaakceptowana przez obie izby, ma zostać zaprezentowana na najbliższej Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE w kwietniu 2011.
[Źródło: Raport Komisji ds. Unii Europejskiej Izby Lordów Future inter-parliamentary scrutiny of EU foreign, defence and security policy] - 1 grudnia 2010
Europejskie Zgromadzenie Bezpieczeństwa i Obrony/Zgromadzenie UZE
Rezolucja nr 139 w sprawie implementacji Traktatu z Lizbony: debaty odbywające się w parlamentach narodowych, dotyczące monitorowania WPBiO (Resolution 139 on implementing the Lisbon Treaty: ongoing debates in the national parliaments on monitoring CSDP) z 1 grudnia 2010 wraz z memorandum wyjaśniającym zawierającym podsumowanie debat w parlamentach narodowych i Parlamencie Europejskim.
Zgromadzenie UZE zwróciło się do parlamentów narodowych o:
- skoncentrowanie wysiłków na rzecz przedłożenia konkretnych propozycji w sprawie stworzenia odpowiedniej struktury międzyparlamentarnej dla monitorowania WPBiO,
- uwzględnienie wytycznych zawartych w Traktacie z Lizbony oraz doświadczeń z funkcjonowania Zgromadzenia UZE,
- uwzględnienie przeszkód utrudniających przeniesienie wyników prac międzyparlamentarnych na szczebel narodowy i zapewnienie, że wewnętrzne procedury są przystosowane do rozpowszechniania informacji i wiedzy,
- zapewnienie w przyszłości wystarczających środków finansowych w celu utrzymania stabilnych struktur oraz forum dla działań międzyparlamentarnych, na które nie będą wpływały zmiany rządów narodowych czy wahania w gospodarce.
- 2 listopada 2010
Zgromadzenie Narodowe, Francja
Rezolucja w sprawie reformy zarządzania polityką zewnętrzną Unii Europejskiej (Résolution sur la réforme de la gouvernance de la politique extérieure de l'Union européenne) przyjęta przez Zgromadzenie Narodowe w oparciu o raport komisji ds. europejskich nr 2631 z 16 czerwca 2010.
Zgromadzenie Narodowe proponuje, aby:
- zorganizować całościową i spójną kontrolę parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego nad polityką zewnętrzną UE, w celu wypracowania kierunku dla wspólnych stanowisk, przy jednoczesnym pozostawieniu PE i parlamentom narodowym swobody w sprawowaniu przez nie indywidualnej kontroli, zgodnie z traktatami i porządkami konstytucyjnymi,
- współpraca międzyparlamentarna była na tyle elastyczna, aby PE mógł prowadzić z parlamentami narodowymi dyskusję na temat polityki obrony, która leży w kompetencji tych ostatnich, oraz aby parlamenty narodowe mogły debatować z PE na temat polityki zewnętrznej UE.
- 24-26 października 2010, Bruksela
COSAC
- COSAC przyjęła 14. raport półroczny, w którym, w rozdziale drugim, omówiono kwestię kontroli parlamentarnej nad WPBiO.
- Zdaniem COSAC:
- w kontrolę parlamentarną WPZiB i WPBiO powinny być zaangażowane zarówno parlamenty narodowe, jak i Parlament Europejski,
- nie należy tworzyć nowych instytucji ani organów,
- mechanizm kontroli parlamentarnej WPZiB i WPBiO powinien być przykładem osiągania jak największych korzyści w stosunku do poniesionych kosztów, a także powinien stanowić wartość dodaną w odniesieniu do działań, jakie parlamenty już prowadzą w tym obszarze,
- w działania z zakresu kontroli parlamentarnej powinni być zaangażowani członkowie specjalizujący się w sprawach zagranicznych, obronności i sprawach Unii Europejskiej.
- Konferencja podkreśliła potrzebę prowadzenia kontroli parlamentarnej zarówno w odniesieniu do WPZiB, jak i do WPBiO oraz wyraziła nadzieję, że nowy mechanizm kontroli parlamentarnej dotyczącej WPBiO zostanie wdrożony w 2011.
- 28 września 2010
Parlament Europejski, Komisja Spraw Zagranicznych
Spotkanie międzyparlamentarne „Wyzwania stojące przez Wspólną Polityką Bezpieczeństwa i Obrony po wejściu w życie Traktatu z Lizbony" (The challenges facing the Union's Common Security and Defence Policy after the entry into force of the Lisbon Treaty).
Podczas spotkania jedna z sesji została poświęcona kontroli parlamentarnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony UE.
[Źródło: Dokumenty ze spotkania, 28.09.2010] - 16 września 2010
Senat Republiki i Izba Deputowanych, Włochy
Rezolucja w sprawie ustanowienia Międzyparlamentarnej Konferencji w Sprawach Zagranicznych, Bezpieczeństwa i Obrony (Motion for the establishment of the Interparliamentary Conference for European foreign, security and defence policy) z 16 września 2010.
Senat Republiki i Izba Deputowanych proponują m.in., aby:
- utworzyć Międzyparlamentarną Konferencję w Sprawach Zagranicznych, Bezpieczeństwa i Obrony, w której skład wchodziłyby delegacje z: Parlamentu Europejskiego, parlamentów narodowych państw członkowskich UE, państw kandydujących, państw NATO niebędących członkami UE oraz ewentualnie innych zainteresowanych państw,
- delegacje narodowe były niewielkie, a w ich skład wchodzili przedstawiciele komisji obrony, spraw zagranicznych i UE; Parlament Europejski powinien być reprezentowany przez przedstawicieli Komisji Spraw Zagranicznych,
- konferencja zbierała się dwa razy w roku i przewodniczyli jej Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych PE oraz przewodniczący komisji spraw zagranicznych parlamentu państwa sprawującego prezydencje w Radzie UE,
- konferencja sama wypracowała swój regulamin i metody działania,
- Wysoki Przedstawiciel mógł uczestniczyć w konferencji i przynajmniej dwa razy w roku osobiście przedstawiał sprawozdanie na temat głównych kierunków i strategii polityki zagranicznej i obrony.
- 15 czerwca 2010
Europejskie Zgromadzenie Bezpieczeństwa i Obrony/Zgromadzenie UZE
Rezolucja nr 138 w sprawie monitorowania WPBiO przez parlamenty narodowe i Parlament Europejski – odpowiedź na roczny raport Rady (Resolution 138 on CSDP monitoring by national parliaments and in the European Parliament – reply to the annual report of the Council) z 15 czerwca 2010 wraz z memorandum zawierającym podsumowanie debat w parlamentach narodowych i Parlamencie Europejskim.
Zgromadzenie UZE zwróciło się do parlamentów narodowych i Rady UE o:
- stworzenie komitetu sterującego, który zaproponowałby ramy przyszłej kontroli międzyparlamentarnej nad WPBiO; komitet taki składałby się z przedstawicieli komisji obrony, spraw zagranicznych i spraw UE, Wysokiego Przedstawiciela UE do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz prezydencji,
- zaproponowanie właściwych rozwiązań, które zapewnią efektywny i rzeczywisty udział parlamentów w decyzjach dotyczących WPBiO,
- implementację postanowień Traktatu z Lizbony w zakresie współpracy międzyparlamentarnej w obszarze WPBiO w sposób ambitny,
- promowanie wiarygodnego modelu kontroli międzyparlamentarnej, który nie ograniczy roli parlamentów narodowych do obserwatorów, a zapewni stałą strukturę, w którym liczebność delegacji będzie zbliżona do tej w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy,
- zapewnienie wystarczających środków dla stworzenia efektywnej pod względem kosztów stałej struktury, na którą nie będą wpływać zmiany rządów narodowych,
- wykorzystanie dotychczasowego dorobku Zgromadzenia UZE, w celu zapewnienia ciągłości prac.
- 14-15 maja 2010, Sztokholm
Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (KPPUE)
- Przewodniczący podkreślili kluczową rolę parlamentów narodowych w przyszłej kontroli parlamentarnej WPZiB, w tym WPBiO, oraz zwrócili się z prośbą do kolejnej prezydencji KPPUE o wypracowanie na tej podstawie stanowiska na następnej Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE w kwietniu 2011 roku.
- 11 kwietnia 2010
Senat, Francja
Rezolucja europejska w sprawie kontroli parlamentarnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (Résolution Européenne sur le suivi parlementaire de la politique de sécurité et de défense commune) przyjęta przez Senat w oparciu o raport komisji ds. zagranicznych nr 387 z 7 kwietnia 2010.
Senat uznał, że:
- w związku z rozwiązaniem Zgromadzenia UZE konieczne jest stworzenie stałej struktury dla spotkań parlamentarnych poświęconych WPBiO, która byłaby elastyczna i funkcjonowała podobnie jak COSAC (maksimum 6 posłów z każdego parlamentu, spotkania co pół roku, udział 6 posłów z PE, rotacyjne przewodnictwo poszczególnych parlamentów),
- jeśli powyższa inicjatywa nie zyska poparcia wszystkich parlamentów państw członkowskich, może być ona podjęta przez najbardziej zainteresowane parlamenty.
- 11-12 grudnia 2009, Sztokholm
Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (KPPUE)
- Przewodniczący uznali, że intensyfikacja dialogu politycznego w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, jest wyjątkowo istotna i będzie możliwa do osiągnięcia poprzez regularne spotkania zainteresowanych komisji.
- Nawiązując do WPZiB/WPBiO, zasugerowali, że spotkania COFACC (Konferencji Przewodniczących Komisji ds. Zagranicznych) i CODAC (Konferencji Przewodniczących Komisji ds. Obrony) oraz wspólne spotkanie COFACC/CODAC, powinny być wykorzystane do monitorowania rozwoju tych polityk w oparciu o roczne raporty Wysokiego Przedstawiciela.
