21 października 2016 – Sejm przyjął uchwałę w sprawie uznania projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (COM(2016) 270) za niezgodny z zasadą pomocniczości.

6 października 2016 – Sejm przyjął informację w sprawie udziału Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2016 r. (przewodnictwo Niderlandów w Radzie Unii Europejskiej) - uchwała. Wcześniej na posiedzeniu plenarnym 5 października 2016 odbyła się debata nad informacją, z udziałem sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Konrada Szymańskiego (stenogram, pkt 14).

6 października 2016 – Sejm przyjął uchwałę w sprawie kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) między Kanadą, z jednej strony, a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony.

• rozpatrzyła 80 dokumentów UE:
  • w trybie art. 7 ust. 4 ustawy kooperacyjnej – 10 projektów aktów ustawodawczych UE, dotyczących m.in. unijnych ram przesiedleń, wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii czy ustanowienia norm dotyczących przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową,
  • w trybie art. 151 ust. 1 regulaminu Sejmu z uwzględnieniem art. 3 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 32 dokumenty KE (17 sprawozdań, 14 komunikatów i 1 wspólny komunikat), dotyczące m.in. działalności UE w zakresie badań naukowych i rozwoju technologicznego w 2015 roku, zapobiegania radykalizacji postaw prowadzącej do brutalnego ekstremizmu czy ulepszonej wymiany informacji na rzecz walki z terroryzmem i wzmocnionych granic zewnętrznych,
  • w trybie art. 11 ust. 1 ustawy kooperacyjnej – dokumenty UE, które miały być przedmiotem obrad Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, Rady ds. Gospodarczych i Finansowych, Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów, Rady ds. Środowiska, Rady ds. Ogólnych oraz Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa,
  • w trybie art. 8 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 16 projektów aktów prawnych, dotyczących m.in. podpisania w imieniu UE umowy o współpracy między UE a Agencją Bezpieczeństwa Lotniczego w Afryce i na Madagaskarze (ASECNA), zmiany dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek w odniesieniu do ołowiu czy stanowiska, jakie w imieniu UE ma zostać przyjęte w odniesieniu do niektórych rezolucji, które będą przedmiotem głosowania w ramach Międzynarodowej Organizacji ds. Winorośli i Wina (OIV),
• rozpatrzyła odpowiedź Ministra Infrastruktury i Budownictwa, Ministra Finansów oraz Ministra Rozwoju na dezyderat nr 1 w sprawie zabezpieczenia środków na realizację drogi ekspresowej S61 (Via Baltica) odcinka Ostrów Mazowiecka - Szczuczyn, w tym odcinków stanowiących obwodnicę Łomży (pos. nr 83 i 84),
• rozpatrzyła i pozytywnie zaopiniowała (opinia nr 14) opracowanie pt. "Kompetencje parlamentów narodowych w procesie legislacyjnym UE" (pos. nr 85),
• rozpatrzyła poprawki zgłoszone w czasie drugiego czytania do projektów: uchwały w sprawie umów międzynarodowych TTIP i CETA, uchwały w sprawie sprzeciwu wobec zaproponowanego przez Komisję Europejską trybu ratyfikacji umowy CETA bez akceptacji państw członkowskich oraz uchwały w sprawie kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) (druki nr 727, 728, 831 oraz 858, pos. nr 86),
• przyjęła:
  • opinię nr 15 w sprawie konkluzji Rady Unii Europejskiej z 16 czerwca 2016 dotyczącej równouprawnienia osób LGBTI (pos. nr 87),
  • opinię nr 16 w sprawie „Deklaracji Pamięci i Solidarności Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Verkhovnej Rady Ukrainy" (pos. nr 89),
• rozpatrzyła wniosek Klubu Parlamentarnego PSL o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu "Informacji Prezesa Rady Ministrów dotyczącej umowy gospodarczo-handlowej między Unią Europejską a Kanadą - CETA" i podjęła decyzję o braku konieczności przeprowadzenia debaty plenarnej w tej sprawie (pos. nr 91).
  
  

KONTROLA ZASADY POMOCNICZOŚCI

COM(2016) 270 – termin badania pomocniczości upłnął 27.10.2016
Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona)

Komisja do Spraw UE:

• 22.09.2016, pos. 79 – opinia nr 13 w sprawie niezgodności dokumentu z zasadą pomocniczości,
• 05.10.2016, pos. 83 – komisyjny projekt uchwały zawierającej uzasadnioną opinię (druk nr 905),
• 19.10.2016, pos. 88 – pierwsze czytanie komisyjnego projektu uchwały zawierającej uzasadnioną opinię,

Sejm:

• 21.10.2016, pos. 28 - przyjęcie uchwały zawierającej uzasadnioną opinię o niezgodności projektu z zasadą pomocniczości (tekst uchwały),
• 26.10.2016 - przesłanie uchwały do przewodniczącego Komisji Europejskiej, Rady i Parlamentu Europejskiego.

***

W październiku 2016 w bazach EDL-S (Europejskie Dokumenty Legislacyjne w Sejmie) i IPEX opublikowano informacje i dokumenty dotyczące posiedzeń SUE nr 81-84, 87, 88, 90 i 92 dostarczone przez sekretariat komisji.

Komisja Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii

• 11.10.2016, podczas posiedzenia wyjazdowego w Zielonej Górze, zapoznała się z informacją o nowoczesnych technologiach i inteligentnych specjalizacjach w Regionalnym Programie Operacyjnym – Lubuskie 2020 (pos. nr 36);
• 19.10.2016, rozpatrzyła m.in. informację Ministra Cyfryzacji o pracach nad rządowym projektem ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, będącej również transpozycją dyrektywy NIS (dyrektywy PE i Rady (UE) 2016/1148 z 06.07.2016 ws. środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii) (pos. nr 37);

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• 06.10.2016, przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, druk nr 879, (pos. nr 78);
• 20.10.2016, rozpatrzyła poprawkę zgłoszoną w czasie drugiego czytania do projektu ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, druki nr 879 i 911 (pos. nr 82).

• skierowano do I czytania następujący projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  • Rządowy projekt ustawy o wyposażeniu morskim [951],
• opublikowano następującą ustawę wykonującą prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  
  • Ustawa z dnia 14 września 2016 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia [786].

W październiku 2016 badaniu pomocniczości podlegały 33 projekty aktów ustawodawczych. Według stanu na 03.11.2016, parlamenty narodowe zgłosiły w tym okresie 7 uzasadnionych opinii w sprawie niezgodności badanych projektów z zasadą pomocniczości.

* We wrześniu 2016 do dokumentu COM(2016) 270 zgłoszono uzasadnione opinie - por. poprzedni Biuletyn OIDE – wrzesień 2016.

16-18 października 2016, Bratysława, Konferencja Międzyparlamentarna ds. Stabilności, Koordynacji i Zarządzania Gospodarczego w Unii Europejskiej
- Spotkania grup politycznych
- Otwarcie konferencji
- Sesja 1: Wzmacnianie społecznego wymiaru UGiW, debata
- Sesja 2: Walka z oszustwami podatkowymi w UE, debata
- Sesja 3: Automatyczne stabilizatory jako główne elementy architektury unii fiskalnej, debata
- Sesja 4: Wspólny program inwestycyjny jako narzędzie stabilizacji makroekonomicznej w UE, debata
- Uwagi końcowe

17 października 2016, Bruksela, Warsztat z udziałem przedstawicieli parlamentów narodowych UE na temat robotyki i sztucznej inteligencji - kwestie etyczne i regulacyjne
- Kwestie etyczne związane z robotyką i sztuczną inteligencją – czy sztuczna inteligencja przyniesie utopię czy destrukcję?
- Co powinien zrobić ustawodawca i na jakim poziomie? – sprawozdanie Parlamentu Europejskiego w sprawie inicjatywy ustawodawczej
- Co powinien zrobić ustawodawca i na jakim poziomie? – działania podejmowane w parlamentach w Europie

12 października 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "Ukierunkowana rewizja przepisów dotyczących delegowania pracowników"
- Uwagi wstępne
- Prezentacja wniosku dotyczącego dyrektywy zmieniającej dyrektywę o delegowaniu pracowników
- Uwagi końcowe

11 października 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "Sektor kultury i twórczości w UE"
- Panel wprowadzający
- Panel tematyczny nr 1 – strategie promujące sektor kultury i twórczości
- Panel tematyczny nr 2 – wspieranie zaangażowania obywateli w kulturę
- Konkluzje

2-4 października 2016, Welehrad, Spotkanie komisji do spraw europejskich parlamentów państw Grupy Wyszehradzkiej
- Sesja otwierająca
- Brexit – sytuacja po referendum w Zjednoczonym Królestwie, dalsze kroki i potencjalny wpływ na państwa V4
- Migracja do UE i proponowana reforma europejskiego systemu azylowego
- Przyjęcie konkluzji

NOWE NA STRONIE OIDE

Zaktualizowano następujące działy

Materiały OIDE: Mechanizmy na rzecz przestrzegania praworządności w Unii Europejskiej, Program UE dot. migracji i uchodźców

Bibliografie: BREXIT – wybrane publikacje (od 2016)

***

 SPRAWY BIEŻĄCE - KOMENTARZE

Lista wybranych artykułów z prasy specjalistycznej dotyczących aktualnych kwestii polityczno-gospodarczych w Unii Europejskiej dostępnych on-line (dostęp 04.11.2016)

• Binder K.: Prospective EU-Japan free trade agreement, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Dimitriadi A.: The Impact of the EU-Turkey Statement on Protection and Reception: The Case of Greece, „IAI Working Paper" no. 15, October 2016.
• Drachenberg R., Bacian I.: Outlook for the European Council of 20-21 October 2016, „Briefing", European Parliamentary Research Service, 17.10.2016.
• Drachenberg R.: The choice of the President of the European Council: Frequently Asked Questions (FAQ), European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Emmanouilidis J. A.: The bumpy road from Bratislava to Rome: the results of a (un)spectacular summit, „Post-Summit Analysis", European Policy Centre, 24.10. 2016.
• Erbach G.: Post-2020 reform of the EU Emissions Trading System, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Gatto A., Carmona J.: European Border and Coast Guard system, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Gucht K. de: The Bratislava Summit and the Blue Danube – or thinking about Europe's future, „Expert Comment" no. 39/2016, Elcano Royal Institute, 13.10.2016.
• Latek M.: Growing impact of EU migration policy on development cooperation, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Merler S.: Income convergence during the crisis: did EU funds provide a buffer?, Working Paper iss. 6/2016, Bruegel, October 2016.
• Pawlak P.: The EU's new approach to funding peace and security, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Perchoc P.: The European Neighbourhood Policy, „At a glance", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Radjenovic A.: Resettlement of refugees: EU framework, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Radjenovic A.: Unijny mechanizm na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 21.10.2016.
• Schoenmaker D., Hüttl P.: Fiscal capacity to support large banks, „Policy Contribution" iss. 17/2016, Bruegel, October 2016.
• Vogel T.: Switzerland: Migration quotas versus market access, „CEPS Commentary", Centre for European Policy Studies, 11.10.2016.
• Weissenberger J.: Multiannual plan for Baltic fisheries, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Widuto A.: Structural reform suport programme 2017-2020, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Willermain F., Genard Q.: The Juncker Plan 2.0 : the Belgian view, „European Policy Brief" no. 45, Royal Institute for International Relations – EGMONT, 26.10.2016.

  Globalna strategia UE

• Biscop S., Coelmont J.: The EU Global Strategy and Defence: The challenge of thinking strategically about means, „Security Policy Brief" no. 78, 03.10.2016.
• Davis Cross M. K.: The EU Global Strategy and diplomacy, „Contemporary Security Policy" vol. 37, iss. 3 (2016).
  (www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13523260.2016.1237820?needAccess=true)
• Mälksoo M.: From the ESS to the EU Global Strategy: external policy, internal purpose, „Contemporary Security Policy" vol. 37, iss. 3 (2016).
  (www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13523260.2016.1238245?needAccess=true)
• Smith M. E.: Implementing the Global Strategy where it matters most: the EU's credibility deficit and the European neighbourhood, „Contemporary Security Policy" vol. 37, iss. 3 (2016).
  (www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13523260.2016.1240467?needAccess=true)
• Wagner W., Anholt r.: Resilience as the EU Global Strategy's new leitmotif: pragmatic, problematic or promising?, „Contemporary Security Policy" vol. 37, iss. 3 (2016). (www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13523260.2016.1228034?needAccess=true)

  BREXIT

• Biscop S.: All or nothing? The EU Global Strategy and defence policy after the Brexit, „Contemporary Security Policy" vol. 37, iss. 3 (2016).
• De Grauwe P.: What Future for the EU after Brexit?, „FORUM", ZBW – Leibniz Information Centre for Economics, 06.10.2016.
• Emerson M.: Which model for Brexit?, „CEPS Special Report" no. 147, Centre for European Policy Studies, 14.10.2016.
• Marhold H.: From Brexit to Bratislava. Another EU Reform Debate Emerging, „Policy Paper" no. 44/2016, Centre international de formation européenne, October 2016.
• Newson N.: Leaving the European Union: Foreign and Security Policy Cooperation, „Library note" no. 2016/051, House of Lords, 13.10.2016.
• Riley A., Ghilès F.: Brexit: Causes and Consequences, „Notes Internacionals" no. 159, Barcelona Centre for International Affairs, October 2016.
• Szymańska J.: Przyszłość swobodnego przepływu osób po referendum w sprawie Brexitu, „Biuletyn PISM" nr 67 (1417), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 04.10.2016.
• Tiilikainen T.: Brexit's Impact on the EU Institutions: Immediate implications and possibilities for reform, Finnish Institute of International Affairs, 24.10.2016.

  CETA

• Marel E. van der: Why concluding CETA is so important for the EU, „ECIPE Bulletin" no. 2/2016, European Centre for International Political Economy, October 2016.
• Petersmann E.-U.: Transatlantic trade agreements and adjudication without 'protection of citizens' and their fundamental rights?, „CEPOB - College of Europe Policy Brief series" no. 15/16, College of Europe, October 2016.
• Schöllmann W.: Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) with Canada, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Van der Loo G., Pelkmans J.: Does Wallonia's veto of CETA spell the beginning of the end of EU trade policy?, „CEPS Commentary", Centre for European Policy Studies, 20.10.2016.
• Wąsiński M.: Konsekwencje ewentualnego odrzucenia przez Unię Europejską umowy o wolnym handlu z Kanadą, „Biuletyn PISM" nr 70 (1420), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 24.10.2016.

 ***

PROBLEMATYKA USTROJOWA UE

Wybrane artykuły i opracowania
(dostępne w Bibliotece Sejmowej lub on-line, dostęp 04.11.2016)

• Ballegooij W. van, Evas T.: An EU mechanism on democracy, the rule of law and fundamental rights, „In-Depth Analysis", European Parliamentary Research Service, October 2016, Annex II.
• Beaumont P.: Zasada odwróconej subsydiarności jako doskonała strategia dla Unii Europejskiej w ramach Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego - rozważania o Projekcie dotyczącym orzeczeń, „Europejski Przegląd Sądowy" nr. 10/2016.
• Costa O.: The history of European electoral reform and the Electoral Act 1976, „Study", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Grzegorczyk P.: Stosowanie rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 w sprawach dotyczących uznawania i wykonywania orzeczeń sądów obcych na tle polskiej praktyki sądowej, „Europejski Przegląd Sądowy" nr. 10/2016.
• Micossi S.: Thirty Years of the Single European Market, „Bruges European Economic Policy briefing" no. 41, College of Europe, October 2016.
• Puccio L.: A guide to EU procedures for the conclusion of international trade agreements, „Briefing", European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Remáč M.: International Agreements - Review and Monitoring Clauses, European Parliamentary Research Service, October 2016.
• Thun V.: Liberal, Communitarian or Cosmopolitan? The European Commission's Conceptualization of EU Citizenship, „ARENA Report" No 1/16, ARENA, October 2016.

***

Z nabytków Biblioteki Sejmowej

Thorson B.: INDIVIDUAL RIGHTS IN EU LAW, Oslo 2016.
Nie budzi wątpliwości ani Trybunału Sprawiedliwości UE, ani doktryny, że zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje UE mają obowiązek zagwarantować ochronę praw wynikających z prawa UE. Ta zasada wywodzi się z orzecznictwa TSUE, który scharakteryzował możliwość generowania przez prawo Unii praw jednostkowych jako najistotniejszą cechę unijnego porządku prawnego sui generis. Została ona skodyfikowana w art. 19 Traktatu o UE i art. 47 Karty Praw Podstawowych UE. Praktyczne konsekwencje tej reguły nie są już jednak jasne ani oczywiste. Próbę przeanalizowania tej kwestii i obszerne omówienie problematyki „praw jednostki w prawie UE" przynosi książka B. Thorsona, która poddaje analizie to wieloznaczne pojęcie, przedstawia jego genezę, związane z nim środki prawne, procedury i orzecznictwo.

W pierwszej części Autor zajmuje się regułami gwarantującymi jednostce prawa w UE i ich stosowaniem, a więc m.in. implementacją do prawa krajowego dyrektyw przewidujących konkretne prawa dla jednostki, interpretacją praw jednostki w orzecznictwie TSUE w kontekście skutku bezpośredniego unijnego prawa i stosowania przez sądy prawa UE z urzędu.

W części drugiej koncepcja praw jednostki została poddana analizie w kontekście ochrony sądowej. Autor omawia dostępne środki prawne, które dzieli na pierwotne i wtórne. Te pierwsze to przede wszystkim kontrola sądowa przewidziana w prawie UE (np. skarga na nieważność aktu czy pytania prejudycjalne) a także w prawie krajowym. Środki o charakterze wtórnym, kompensacyjnym, zmierzają do przywrócenia stanu wyjściowego. Autor zwraca uwagę, że wprowadzenie pojęcia praw jednostki do prawa UE zmieniło zakres środków ochrony prawnej.

Część trzecia została poświęcona zakresowi praw jednostki w UE. Omówiono źródła tych praw, jak również sposób wykładni stosowany przez TSUE w celu oceny, czy dany przepis gwarantuje jednostce prawa. Przedstawiono funkcje i rodzaje praw jednostki oraz kwestie podmiotowego i materialnego zakresu ich ochrony.

***

NATIONAL COURTS AND EU LAW. NEW ISSUES, THEORIES AND METHODS (ed. B. de Witte, J. A. Mayotal, U. Jaremba, M. Wind, K. Podstawa, Cheltenham Glos 2016.

W książce zebrano eseje z dziedzin prawa, nauk politycznych, socjologii i ekonomii, dotyczące funkcjonowania sądów krajowych jako zdecentralizowanych sądów UE oraz stosowania przez te sądy prawa UE.

Publikacja została podzielona na trzy części. W pierwszej zebrano eseje dotyczące mechanizmów aktywnego zaangażowania sądów krajowych w tworzenie unijnego porządku prawnego oraz możliwości i ograniczeń wynikających z prowadzenia dialogu między sądami w ramach UE. Poruszone zostały kwestie stosowania pytań wstępnych, w tym motywacji ich wykorzystywania przez sądy krajowe (na przykładzie sądów polskich), możliwości badania przez sądy krajowe zgodności prawa krajowego z prawem UE w kontekście uprawnień sądów konstytucyjnych oraz wykorzystania argumentu zapewnienia efektywności prawa UE przez TSUE i konsekwencji tego dla sądów krajowych.

W drugiej części odniesiono się do codziennej praktyki stosowania prawa UE przez sądy krajowe, odwołując się m.in. do przykładu sądów polskich i estońskich. W obydwu wypadkach autorzy podkreślają znaczenie konstytucyjnej doktryny sądów wyższych dla procesu włączania prawa UE do krajowych systemów prawnych.

Trzecia część książki została poświęcona roli sądów krajowych w ochronie praw podstawowych oraz w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Na wybranych przykładach poddano analizie sposób współpracy sądów UE w zakresie rozwiązywania konfliktów między prawami konstytucyjnymi a stosowaniem europejskiego nakazu aresztowania, postrzeganie przez sądy krajowe roli TSUE w zakresie imigracyjnego prawa karnego oraz praktykę orzeczniczą w obszarze prawa antydyskryminacyjnego.

***

POLITYKA ZAGRANICZNA UNII EUROPEJSKIEJ. PRAWO I PRAKTYKA (red. J. Galster, A. Szczerba-Zawada), Warszawa 2016

Pojęcie polityki zagranicznej UE jest pojęciem niejednoznacznym i w gruncie rzeczy traktatowo nie zdefiniowanym. Autorzy artykułów, będący pracownikami naukowymi najważniejszych polskich uniwersytetów, podejmują zatem próbę kompleksowego omówienia i wielopłaszczyznowej analizy obszarów związanych z polityką zagraniczną UE.

W publikacji scharakteryzowano genezę i rozwój wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz jej aksjologię, przedstawiono system instytucjonalny, kompetencje Unii i państw członkowskich. Poddano analizie stosowane instrumenty prawne i procesy decyzyjne, wskazując na aspekty międzyrządowe i wspólnotowe tej polityki. Następnie przeanalizowano wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), która, choć formalnie uwspólnotowiona przez Traktat z Lizbony, to, ze względu na wymóg jednomyślności państw członkowskich, praktycznie funkcjonuje zdaniem Autorów w systemie „ponadnarodowej międzyrządowości". Zaprezentowano współpracę na rzecz rozwoju i współpracę gospodarczą, finansową i techniczną z państwami trzecimi, a także stosunki transatlantyckie i relacje Unii Europejskiej z innymi organizacjami międzynarodowymi. W książce uwzględniono także zewnętrzne aspekty polityk wewnętrznych, które scharakteryzowano na przykładzie bezpieczeństwa energetycznego Unii. Na zakończenie przedstawiono zagrożenia dla systemu bezpieczeństwa w Europie i działania podjęte dla jego usprawnienia.