• rozpatrzyła 122 dokumenty UE:
  • w trybie art. 7 ust. 4 ustawy kooperacyjnej – 19 projektów aktów ustawodawczych UE, dotyczących m.in. wspólnych ram mających na celu świadczenie lepszej jakości usług w zakresie umiejętności i kwalifikacji (Europass), wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 czy propagowania łączności internetowej w społecznościach lokalnych,
  • w trybie art. 151 ust. 1 regulaminu Sejmu z uwzględnieniem art. 3 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 31 dokumentów KE (20 sprawozdań, 10 komunikatów i 1 wspólny komunikat), dotyczących m.in. postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja, działań zewnętrznych EBI w 2015 r. objętych gwarancją budżetową UE czy polityki handlowej dla UE,
  • w trybie art. 11 ust. 1 ustawy kooperacyjnej – dokumenty UE, które miały być przedmiotem obrad Rady ds. Ogólnych, Rady ds. Ekonomicznych i Finansowych, Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, Rady ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii, Rady ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu oraz Rady ds. Konkurencyjności,
  • w trybie art. 8 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 40 projektów aktów prawnych, dotyczących m.in. porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości, uruchomienia marginesu na nieprzewidziane wydatki w 2016 czy uprawnień do połowów dla unijnych statków rybackich dotyczących niektórych stad ryb głębinowych,
• rozpatrzyła i pozytywnie zaopiniowała dla Komisji Finansów Publicznych projekt ustawy budżetowej na rok 2017 w zakresie kompetecji komisji (pos. nr 94),
• wspólnie z Komisją Administracji i Spraw Wewnętrznych rozpatrzyła komisyjny projekt uchwały w sprawie propozycji ustanowienia unijnego korekcyjnego mechanizmu alokacji uchodźców oraz mechanizmu solidarności finansowej (druk nr 894, pos. nr 95).

***

W listopadzie 2016 w bazach EDL-S (Europejskie Dokumenty Legislacyjne w Sejmie) i IPEX opublikowano informacje i dokumenty dotyczące posiedzeń SUE nr 93-98 dostarczone przez sekretariat komisji.

• 30.11.2016, zapoznała się m.in. z informacją Ministra Energii o przebiegu prowadzonego procesu notyfikacji w Komisji Europejskiej, dotyczącego sposobu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego (w szczególności informacje nt.: kto z ramienia rządu jest odpowiedzialny za prowadzenie procesu notyfikacji; jakie podmioty objęte są procesem notyfikacji; jaki jest kalendarz działań Ministra Energii i KE w tym zakresie) (pos. nr 44);

• 15.11.2016, rozpatrzyła odpowiedź na dezyderat nr 7 w sprawie wystąpień skargowych Rzeczypospolitej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na naruszenie praw polskich rodzin poza granicami RP (pos. nr 43);

• 15.11.2016, przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz niektórych innych ustaw, druk nr 972 (pos. nr 92);
• 16.11.2016, rozpatrzyła poprawkę zgłoszoną w czasie drugiego czytania do projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz niektórych innych ustaw, druki nr 972 i 1019 (pos. nr 97).

• skierowano do I czytania następujące projekty ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości [1045],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nasiennictwie oraz ustawy o ochronie roślin [1043],
• opublikowano następujące ustawy wykonujące prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  
  • Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym [459],
  • Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw [840],
  • Ustawa z dnia 23 września 2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich [630],
  • Ustawa z dnia 21 pażdziernika o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi [612].

W listopadzie 2016 badaniu pomocniczości podlegało 20 projektów aktów ustawodawczych. Według stanu na 07.12.2016, parlamenty narodowe zgłosiły w tym okresie 3 uzasadnione opinie w sprawie niezgodności badanych projektów z zasadą pomocniczości.

* W październiku 2016 do dokumentów COM(2016) 465 i COM(2016) 491 zgłoszono uzasadnione opinie - por. poprzedni Biuletyn OIDE – październik 2016.

29 listopada 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "Uprawnienia śledcze Parlamentu Europejskiego. Nowelizacja prawa wyborczego UE. Przyszła ewolucja instytucjonalna UE"
- Uwagi wstępne
- Uprawnienia śledcze Parlamentu Europejskiego
- Nowelizacja prawa wyborczego UE
- Przyszła ewolucja instytucjonalna UE
- Jakie rozwiązania konstytucyjne dla przyszłego rozwoju UE?
- Uwagi końcowe

29 listopada 2016, Bruksela, Wymiana zdań (lunch debate) z parlamentami narodowymi nt. CETA
- Przywitanie i uwagi wstępne
- Obecny stan prac nad CETA w PE i kolejne kroki
- Dyskusja z parlamentami narodowymi na temat treści porozumienia i przyszłego procesu ratyfikacji
- Uwagi końcowe

28 listopada 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "Kontrola parlamentarna Europolu w ramach polityki bezpieczeństwa wewnętrznego UE"
- Uwagi wstępne
- Sesja I: Urzeczywistnianie unii bezpieczeństwa oraz rola Europolu w jej ramach: współpraca operacyjna, dzielenie się informacjami i zaufanie – obecna sytuacja
- Sesja II: W kierunku skutecznej i funkcjonującej kontroli parlamentarnej Europolu

13-15 listopada 2016, Bratysława, LVI COSAC
- Spotkanie trojki prezydencji COSAC
- Spotkanie grup politycznych
- Otwarcie spotkania, przemówienie powitalne, uwagi wstępne, przyjęcie porządku obrad, sprawy proceduralne, prezentacja Dwudziestego szóstego raportu półrocznego COSAC
- Sesja I - Słowacka prezydencja w Radzie UE – stan prac, debata
- Sesja II - Wzmacnianie pozycji parlamentów narodowych w UE, debata
- Sesja III - Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP): umowa handlowa między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi (wyzwania, możliwości i ryzyko), debata
- Spotkanie przewodniczących COSAC - debata nad projektem uwag LVI posiedzenia COSAC
- Sesja IV - 2016: Unia Energetyczna: "rok skutecznej realizacji", debata
- Sesja V - Zabezpieczanie zewnętrznych granic UE w kontekście nielegalnej migracji, debata
- Przyjęcie uwag i konkluzji LVI COSAC

8 listopada 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "W kierunku lepszego wydatkowania w ramach zarządzania dzielonego: bardziej kooperacyjny model kontroli parlamentarnej"
- Uwagi wstępne
- Sesja I: Zarządzanie dzielone: jak zrównoważyć zaufanie i kontrolę? Skuteczność krajowych systemów zarządzania i kontroli oraz wiarygodność danych zbieranych przez państwa członkowskie
- Sesja II: Koniec z nonsensem zasady "wykorzystaj albo strać". W stronę wydatkowania ukierunkowanego na wyniki
- Sesja III: Nowy model współpracy między Unią Europejską a administracjami państw członkowskich
- Debata
- Uwagi końcowe

8 listopada 2016, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – stan prac"
- Kolejne kroki w realizacji globalnej strategii Unii Europejskiej
- Roczne sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

NOWE NA STRONIE OIDE

W dziale Materiały OIDE

Europejska Unia Obrony

Prokuratura Europejska

Zaktualizowano następujące działy

Materiały OIDE: Globalna strategia UE na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Ważne debaty parlamentarne: Debata nad stanem Unii i programem prac Komisji na 2017 rok

Bibliografie: BREXIT – wybrane publikacje (od 2016)

***

 SPRAWY BIEŻĄCE - KOMENTARZE

Lista wybranych artykułów z prasy specjalistycznej dotyczących aktualnych kwestii polityczno-gospodarczych w Unii Europejskiej dostępnych on-line (dostęp 08.12.2016)

• Bentzen N.: Ahead of the EU-Ukraine Summit Increasing pressure for progress, „Briefing”, European Parliamentary Research Service, November2016.
• Biscop S.: Has Trump reshuffled the cards for Europe?, „Security Policy Brief” no. 79, Royal Institute for International Relations – EGMONT, 21.11.2016.
• Chislett W.: Has the time come to reconsider Turkey’s EU membership?, „ARI” no. 79/2016, Elcano Royal Institute, 14.11.2016.
• D'Alfonso A.: Conciliation agreement on the 2017 EU budget, , „At a glance”, European Parliamentary Research Service, 28.11.2016.
• Frontini A.: Another perfect storm for European defence – but can the Union really make strength?, „Commentary”, European Policy Centre, 23.11.2016.
• Haine J.-Y.: America First… and Europe Last? What will the Trump Presidency mean for Europe, „Éditoriaux de l’Ifri”, Institut francais des relations internationales, 15.11.2016.
• Huguenot-Noël R.: Rethinking the EU’s investment strategy: EFSI 2.0 needs a Social Pillar to address economic insecurity, „Commentary”, European Policy Centre, 15.11.2016.
• Iso-Markku T.: The Role of the European Parliament: Between external and internal challenges, Finnish Institute of International Affairs, „FIIA Briefing Paper” no. 206, 17.11.2016.
• Kaim M., Linnenkamp H.: The New White Paper 2016 – Promoting Greater Understanding of Security Policy?, „SWP Comment” no. 2016/C 47, Stiftung Wissenschaft und Politik, November 2016.
• Kreilinger V., Larhant M.: Does the Eurozone need a Parliament?, „Policy paper”, Notre Europe - The Jacques Delors Institute, 15.11.2016.
• Lissek U.: Regulation of Nord Stream 2: Rule of law, equal treatment and due process – A view from the project developer, „Commentary”, Centre for European Policy Studies, 15.11.2016.
• Mańko R.: Application of the European Order for Payment, „At a glance”, European Parliamentary Research Service, 28.11.2016.
• Monteleone Sh.: EU-US Umbrella Agreement on data protection, , „At a glance”, European Parliamentary Research Service, 28.11.2016.
• Núñez Ferrer J.: The Multiannual Financial Framework post-2020: Balancing political ambition and realism, „Policy Paper” no. 2016/2, Centre for European Policy Studies, 18.11.2016.
• Otero-Iglesias M.: Breaking up the Euro would empower the nationalists, „Op-Ed”, Elcano Royal Institute, 21.11.2016.
• Palm A.: Did 2016 Mark a New Start for EU External Migration Policy, or Was It Business as Usual?, „Working Paper” iss. 16/33, Istituto Affari Internazionali, November 2016.
• Pascouau Y.: EU migration policies after the US elections: pushing the limits?, „Commentary”, European Policy Centre, 15.11.2016.
• Pertusot V.: La Politique européenne de voisinage : un phénix bureaucratique?, „Notes de l'Ifri”, Institut francais des relations internationales, November 2016.
• Salonius-Pasternak Ch.: The Future of US-Europe Relations: Institutional constraints and public opinion may render changes smaller than expected, „FIIA Briefing Paper” no. 207, Finnish Institute of International Affairs, 30.11.2016.
• Szymańska J.: Inauguracja działalności Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, „Biuletyn PISM” nr 80 (1430), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 24.11.2016.
• Terlikowski M.: Polityka obronna w UE – bezpieczeństwo wielu prędkości?, „Biuletyn PISM” nr 76 (1426), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 10.11.2016.
• Van Roosebeke B.: EU Deposit Guarantee Scheme in the European Parliament, „cepAdhoc”, Centre for European Policy, 22.11.2016.

  BREXIT

• Belke A. i in.: Policy Uncertainty and International Financial Markets: The case of Brexit, „CEPS Working Document” No. 429, Centre for European Policy Studies, , 29.11.2016.
• Brexit Unknowns (ed. V. Miller), „Briefing Paper” no. 7761, House of Commons Library, 09.11.2016.
• Brown T., Waitzman E.: Leaving the European Union: Future UK-EU Relationship, „Library Note” no. 2016/063, House of Lords Library, 25.11.2016.
• Craig R.: Casting Aside Clanking Medieval Chains: Prerogative, Statute and Article 50 after the EU Referendum, „Modern Law Review” vol. 79 (2016), iss. 6, s. 1041.
• Douglas-Scott S.: Brexit, Article 50 and the Contested British Constitution, „Modern Law Review” vol. 79 (2016), iss. 6, s. 1019.
• Duff A.: After Brexit: learning to be good neighbours, „Commentary”, European Policy Centre, 18.11.2016.
• Guild E.: „Brexit and Social Security in the EU, „Commentary”, Centre for European Policy Studies, 17.11.2016.
• Kirsch W.: Brexit and the Distribution of Power in the Council of the EU, „Commentary”, Centre for European Policy Studies, 25.11.2016.
• Lippert B., Ondarza N. von: A European “Special Relationship”. Guiding Principles, Interests and Options for the EU-27 in the Brexit Talks, „SWP Comment” no. 2016/C 49, Stiftung Wissenschaft und Politik, November 2016.
• Llaudes S.: Brexit: a sentence that does not change (excessively) the horizon, „Op-ed”, Elcano Royal Institute, 11.11.2016.
• Micossi S.: ‘Soft Brexit’ is not an option, „Commentary”, Centre for European Policy Studies, 25.11.2016.
• Miller V. i in.: Brexit: Article 50 TEU and the EU Court, „Briefing Paper” no. 7763, House of Commons Library, 14.11.2016.
• Newson N.: High Court Judgment on Article 50: Responses, „In Focus” no. 2016/0059, House of Lords Library, 09.11.2016.
• Phillipson G.: A Dive into Deep Constitutional Waters: Article 50, the Prerogative and Parliament, „Modern Law Review” vol. 79 (2016), iss. 6, s. 1064.
• Raś K.: Stanowisko państw bałtyckich wobec Brexitu i reformy UE, „Biuletyn PISM” nr 79 (1429), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 23.11.2016.
• Simson Caird J.: Legislating for Brexit: the Great Repeal Bill, „Briefing Paper” no. 7793, House of Commons Library, 21.11.2016.
• Springford J.: Why a hard Brexit looks likely, „CER Bulletin” iss. 110, October/November 2016, Centre for European Reform.
• Zuleeg F.: What kind of Brexit?, „Commentary”, European Policy Centre, 04.11.2016.

  TTIP

• Bourgeois J.H.J.: Is Transatlantic Trade and Investment Partnership a Regional Contribution to Global Economic Governance?, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 407.
• Fabry E.: Stopping CETA and TTIP will not stop globalisation, „Tribune”, Notre Europe - The Jacques Delors Institute, 15.11.2016.
• Fahey E.: On the Benefits of the Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) Negotiations for the EU Legal Order: A Legal Perspective, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 327.
• Gruni G.: Law or Aspiration? The European Union Proposal for a Labour Standards Clause in the Transatlantic Trade and Investment Partnership, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 399.
• Hijmans H.: The Transatlantic Trade and Investment Partnership and the Developments in the Area of Privacy and Data Protection, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 385.
• Larik J.: Critiquing the Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP): Systemic Consequences for Global Governance and the Rule of Law, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 423.
• Ortino F.: Defining Indirect Expropriation: The Transatlantic Trade and Investment Partnership and the (Elusive) Search for ‘Greater Certainty’, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 351.
• Takács T.: Situating the Transatlantic Trade and Investment Partnership (negotiations) in European Union Common Commercial Policy, „Legal Issues of Economic Integration” vol. 43 (2016), iss. 4, s. 341.

  Kryzys migracyjny w UE

• Farahat A., Markard N.: Forced Migration Governance: In Search of Sovereignty, „German Law Journal” vol. 17 (2016), no. 06.
• Gärditz K.F.: Territoriality, Democracy, and Borders: A Retrospective on the “Refugee Crisis”, „German Law Journal” vol. 17 (2016), no. 06.
• Karageorgiou E.: The law and practice of solidarity in the Common European Asylum System: Article 80 TFEU and its added value, „European Policy Analysis” iss. 2016:14, Swedish Institute for European Policy Studies, November 2016.
• Kowalski M.: From a Different Angle—Poland and the Mediterranean Refugee Crisis, „German Law Journal” vol. 17 (2016), no. 06.
• Radjenovic A.: Reception of asylum-seekers – recast Directive, , „Briefing”, European Parliamentary Research Service, November 2016.
• Thym D.: The “refugee crisis” as a challenge of legal design and institutional legitimacy, „Common Market Law Review” vol. 53 (2016), iss. 6, s. 1545.
• Wendel M.: The Refugee Crisis and the Executive: On the Limits of Administrative Discretion in the Common European Asylum System, „German Law Journal” vol. 17 (2016), no. 06.

 ***

PROBLEMATYKA USTROJOWA UE

Wybrane artykuły i opracowania
(dostępne w Bibliotece Sejmowej lub on-line, dostęp 08.12.2016)

• Bainczyk M.: Problemy hybrydowej oceny aktów unijnego prawa pochodnego w świetle wyroku niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 21.06.2016 r. w sprawie decyzji OMT, „Europejski Przegląd Sądowy” nr. 11/2016.
• Cardwell P.J.: Values in the European Union’s Foreign Policy: An Analysis and Assessment of CFSP Declarations, „European Foreign Affairs Review” vol. 21 (2016), iss. 4, s. 601.
• Chamon M.: Institutional balance and Community method in the implementation of EU legislation following the Lisbon Treaty, „Common Market Law Review” vol. 53 (2016), iss. 6, s. 1501.
• Fromage D.: Increasing Inter-Parliamentary Cooperation in the European Union: Current Trends and Challenges, „European Public Law” vol. 22 (2016), iss. 4, s. 749.
• Govaere I.: To Give or to Grab: The Principle of Full, Crippled and Split Conferral of Powers Post-Lisbon, „European Legal Studies” no. 4/2016, November 2016.
• Koncewicz T.T.: Of institutions, democracy, constitutional self-defence and the rule of law: The judgments of the Polish Constitutional Tribunal in Cases K 34/15, K 35/15 and beyond, „Common Market Law Review” vol. 53 (2016), iss. 6, s. 1753.
• Peers S., Costa M.: Reassessing the Accountability of European Union Decentralized Agencies: Mind the Independence Gap, „European Public Law” vol. 22 (2016), iss. 4, s. 645.
• Rulka M.: Unijna kontrola praworządności - uwagi de lege ferenda, "Studia Europejskie" nr 2/2016, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego.
• Varju M., Papp M.: The crisis, national economic particularism and EU law: What can we learn from the Hungarian case?, „Common Market Law Review” vol. 53 (2016), iss. 6, s. 1647.
• Verhelst S.: ‘I wouldn’t start from here’: the making of European Banking Supervision, and the road Ahead, „Egmont paper”, Royal Institute for International Relations – EGMONT, 21.11.2016.

***

Z nabytków Biblioteki Sejmowej

D. Kabata-Rudnicka: KONSTYTUCJONALIZACJA UNII EUROPEJSKIEJ A SĄDOWNICTWO KONSTYTUCYJNE. WIELOPOZIOMOWA WSPÓŁPRACA CZY RYWALIZACJA? Warszawa 2016
Celem monografii jest z jednej strony ukazanie miejsca, roli i znaczenia Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) w ramach struktury instytucjonalnej oraz podejmowanych przez niego działań na rzecz konstytucjonalizacji Unii, z drugiej, omówienie roli, jaką w procesie integracji odgrywają sądy konstytucyjne państw członkowskich oraz zdefiniowanie relacji, jaka łączy je z TSUE.
W pierwszej części przedstawiono proces integracji europejskiej oraz miejsce TSUE w systemie instytucjonalnym UE, jego rolę w kształtowaniu podstaw prawnych funkcjonowania Unii i ochronie praw podstawowych. Następnie odniesiono się do problemu konstytucjonalizacji UE, wskazując na cechy sui generis tego podmiotu będącego organizacją międzynarodową, która funkcjonuje jednocześnie w oparciu o zasady stosowane w systemach federalnych oraz przejmuje elementy właściwe państwu. W tym kontekście poddano analizie traktaty jako akty konstytucyjne Unii.
Na zakończenie autorka omówiła wzajemne relacje między TSUE a sądami konstytucyjnymi państw UE, przytaczając orzecznictwo sądów konstytucyjnych podnoszące kwestię nieprzekraczalnych granic stawianych prawu UE, przenikającemu porządki prawne państw członkowskich.
Autorka stawia hipotezę, że w UE zachodzi proces stopniowej konstytucjonalizacji, w którym TSUE pełni de facto (nie de iure) funkcję sądu konstytucyjnego. Istotną rolę odgrywają też sądy konstytucyjne państw członkowskich, co pozwala twierdzić, że mamy do czynienia z wielopoziomowym sądownictwem konstytucyjnym. W ramach tego systemu, zdaniem autorki, mimo widocznej rywalizacji, przeważa dialog i współpraca między sądami konstytucyjnymi państw członkowskich a TSUE. Sądy dążą do wypracowania wspólnych zasad i kształtowania wspólnej przestrzeni prawnej, przy jednoczesnym poszanowaniu tożsamości narodowej.

***

***

THE COMMON EUROPEAN CONSTITUTIONAL CULTURE. ITS SOURCES, LIMITS AND IDENTITY (eds.) R. Hausner, M. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, Frankfurt am Main 2016
Książka stanowi zbiór esejów nt. tożsamości europejskiej i europejskiej kultury prawnej. Głównym celem jest zbadanie wzajemnych relacji między poczuciem tożsamości indywidualnej i narodowej a poszukiwaniem wspólnej tożsamości europejskiej, opartej na europejskiej kulturze prawnej.
W esejach autorzy analizują fundamenty europejskiej kultury prawnej. Wskazują na wspólne wartości konstytucyjne Europy oparte na filozofii i wartościach demokracji liberalnej, składającej się z „triady": demokratycznego systemu, rządów prawa i praw podstawowych. Odnoszą się do praw człowieka, roli sędziego i orzecznictwa jako źródła prawa, podkreślają rolę sądów konstytucyjnych.
Biorąc pod uwagę, że proces europeizacji postępuje przede wszystkim w sferze prawa i procesów decyzyjnych, autorzy zauważają, że dla przyszłości Europy konieczne jest stworzenie ponadnarodowej sfery publicznej i likwidacja tzw. deficytu demokracji w UE. Z tej perspektywy kluczowe znaczenie ma sformułowanie nowego paradygmatu prawa opartego na upodmiotowieniu obywateli UE (umożliwieniu faktycznego wpływu na własne prawa i obowiązki), a zarazem rozwiązaniu pojawiającego się konfliktu pomiędzy tożsamością narodową a europejską: ochronie tożsamości narodowej i jednoczesnym promowaniu wspólnej europejskiej kultury prawnej. Pozwoliłoby to na stworzenie sfery publicznej UE, rozumianej jako wspólnota wartości, niezbędnej dla ukształtowania tożsamości europejskiej i zaangażowania obywateli w proces tworzenia prawa.