29.06-1.07.2006
PORZĄDEK DZIENNY
- Przemówienie pana Andersa Fogha Rasmussena, premiera Danii, oraz pytania
- Współpraca międzyparlamentarna i przyszłość Europy wraz z wymianą informacji na temat okresu refleksji oraz przyszłości Europy
- przemówienie pani Margot Wallström, wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej
- sprawozdanie pana Christiana Mejdahla, przewodniczącego duńskiego parlamentu (sprawozdawca)
- sprawozdanie pana Huberta Haenela, przewodniczącego Delegacji Senatu Francji do UE i przedstawiciela przewodniczącego francuskiego Senatu (koreferent)
- wspólne sprawozdanie pana Andreasa Khola, przewodniczącego austriackiej Rady Narodowej i pana Josepa Borrella Fontellesa, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego na temat rezultatów wspólnego spotkania parlamentarnego, które odbyło się w Parlamencie Europejskim w dniach 8 – 9 maja 2006 r.
- Oficjalne uruchomienie projektu IPEX, krótka prezentacja projektu przygotowana przez pana Christiana Mejdahla, przewodniczącego parlamentu duńskiego
- Wymiana informacji na temat debat toczących się w parlamentach narodowych nad dorocznym Programem legislacyjnym i prac Komisji w ramach “wzmacniania narodowej świadomości europejskiej” (debata otwarta, zgłoszenie do dyskusji sygnalizowane z miejsca prowadzącemu)
- Racjonalizacja europejskich organizacji międzyparlamentarnych
- przemówienie pani Margot Wallström, wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej
- Pomoc dla parlamentów młodych demokracji
- wprowadzenie przewodniczącego włoskiej Izby Deputowanych
- UE widziana z zewnątrz – dlaczego EOG jest dobrą, alternatywną wobec UE, możliwością dla Norwegii
- przemówienie pana Thorbjorna Jaglanda, przewodniczącego parlamentu norweskiego
- Konkluzje prezydencji
- Inne sprawy
WNIOSKI PREZYDENCJI
Uwagi wstępne
- Doroczna Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej odbyła się w pałacu Christiansborg w Kopenhadze, w dniach 30 czerwca – 1 lipca 2006 roku. W konferencji uczestniczyli przewodniczący parlamentów lub ich wyznaczeni reprezentanci z 37 izb parlamentarnych 25 państw członkowskich Unii Europejskiej oraz przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Obecni byli też przewodniczący parlamentów dwóch krajów przystępujących i dwóch kandydujących [do Unii], jak również przewodniczący parlamentów Norwegii i Liechtensteinu. Obrady prowadził przewodniczący parlamentu duńskiego, pan Christian Mejdahl.
- Pierwszym i zasadniczym tematem dyskusji była współpraca międzyparlamentarna i przyszłość Europy. Pan Christian Mejdahl otworzył konferencję, przypominając, że odbywa się ona w samą porę – 14 dni po tym, jak Rada Europejska postanowiła przedłużyć czas na refleksję i zachęcić parlamenty narodowe do zacieśnienia współpracy w ramach Konferencji Komisji do Spraw Europejskich (COSAC), gdy będą one prowadzić kontrolę pomocniczości.
- Premier Danii, Anders Fogh Rasmussen, poruszył temat przyszłości Europy. Premier zarysował trzy wzajemnie powiązane kwestie, którymi, w jego odczuciu, musi się zająć UE: jak Europa może zapewnić konkretne rezultaty swoim obywatelom, jaka jest przyszłość Traktatu Konstytucyjnego i jaka jest zdolność UE do wchłonięcia nowych członków. W swoim wystąpieniu premier zarysował strategię wyjścia naprzeciw tym wyzwaniom. Najpierw stwierdził, że Europa musi promować rozwój i zatrudnienie, a w ten sposób również i bezpieczeństwo socjalne. Jeżeli chodzi o przyszłość Europy, premier podkreślił, że jest przekonany o tym, że prezydencja niemiecka i następne prezydencje będą umiały znaleźć realne rozwiązania. Wreszcie, w kwestii poszerzenia, premier potwierdził, że nie ulega wątpliwości, iż proces poszerzenia powinien być kontynuowany. Ostrzegł jednak, że istnieją pewne ograniczenia tego, jak sprawnie i jak dalece UE może zostać poszerzona, jeżeli współpraca w ramach UE ma pozwolić na stawienie czoła wyzwaniom, wobec których staje Europa.
- Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, Margot Wallström, w swoim wystąpieniu na temat przyszłości Europy podkreśliła potrzebę ściślejszej współpracy pomiędzy Komisją Europejską a parlamentami narodowymi. Komisarz Wallström zauważyła, że większe zaangażowanie parlamentów narodowych mogłoby przyczynić się do tego, by polityki europejskie były lepiej dostrojone do różnych okoliczności, oraz dopomóc w ich skutecznej realizacji. Jeżeli chodzi o reakcje Komisji na uwagi parlamentów narodowych dotyczące poszczególnych propozycji, komisarz Wallström zauważyła, że Komisja mogłaby zmieniać propozycje stosownie do uwag parlamentów narodowych.
- Po wystąpieniu komisarz Wallström i dyskusji, jaka po nim nastąpiła, dwaj wyznaczeni sprawozdawcy ds. zagadnienia przyszłości Europy, pan Christian Mejdahl i przedstawiciel przewodniczącego francuskiego Senatu, pan Hubert Haenel, przedstawili swoje sprawozdania. O ile pan Mejdahl podkreślał potrzebę zacieśnienia współpracy międzyparlamentarnej, to pan Haenel wskazał na dychotomię pomiędzy Europą czyniącą zbyt wiele w niektórych dziedzinach i zbyt mało w innych. Pan Mejdahl i pan Haenel byli zgodni co do tego, że istniejące postanowienia traktatowe dotyczące zasady pomocniczości i proporcjonalności powinny być lepiej wykorzystywane.
- Przewodniczący Rady Narodowej Austrii, dr Andreas Khol, i przewodniczący Parlamentu Europejskiego, pan Josep Borrell, przedstawili konferencji raport na temat wyników wspólnego spotkania parlamentarnego na temat przyszłości Europy, jakie odbyło się w Parlamencie Europejskim w dniach 8 i 9 maja 2006 roku. Obaj byli zgodni co do tego, że forum stanowiło właściwą trybunę wymiany poglądów i najlepszych praktyk dla parlamentarzystów europejskich w czasie danym im na refleksję. Pan Khol i pan Borrell zaproponowali, by Parlament Europejski i nowa prezydencja fińska gościli następne wspólne spotkanie parlamentarne w dniach 4 i 5 grudnia 2006 roku. Przewodniczący fińskiego parlamentu, Paavo Lipponen, który następnie zabrał głos, formalnie zaprosił uczestników konferencji na grudniowe spotkanie.
- 30 czerwca po południu, pan Christian Mejdahl ogłosił, że strona internetowa IPEX została oficjalnie otwarta do użytku i ku pożytkowi parlamentów narodowych. Pan Mejdahl podkreślił, że IPEX przyczyni się do większej przejrzystości Unii Europejskiej i, co ważniejsze, przyczyni się również do poprawy jakości pracy parlamentów narodowych nad zagadnieniami europejskimi. Podkreślił też, że powodzenie IPEX będzie bezpośrednio zależeć od zaangażowania parlamentów narodowych w regularne aktualizowanie i wykorzystywanie strony.
- Pan Mejdahl odnotował przyjęcie zestawu wytycznych przygotowanych przez prezydencję duńską w sprawie Kalendarza współpracy międzyparlamentarnej, dotyczących procedur i technicznych postanowień odnoszących się do aktualizacji i utrzymywania kalendarza. Odtąd kalendarz będzie zamieszczany na stronie internetowej IPEX, z upoważnienia parlamentu goszczącego zbliżającą się Konferencję Przewodniczących Parlamentów UE.
- Drugim tematem dyskusji była wymiana informacji o debatach przeprowadzonych w parlamentach narodowych na temat Programu legislacyjnego i prac Komisji. W uwagach wstępnych pan Mejdahl zauważył, że sekretarze generalni zarekomendowali rozpoczęcie przyszłej debaty wraz z opublikowaniem w marcu Rocznej strategii politycznej przez Komisję. Pan Mejdahl zaproponował, by Komisja Europejska dokonała prezentacji Rocznej strategii politycznej na forum gromadzącym parlamenty narodowe, bądź to w ramach Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE, w trakcie spotkania COSAC, bądź też na specjalnym posiedzeniu międzyparlamentarnym, zorganizowanym przez Parlament Europejski oraz parlament państwa członkowskiego aktualnie sprawującego prezydencję UE. Pan Mejdahl zasugerował, że parlamenty narodowe mogłyby zorganizować debaty narodowe z ewentualnym udziałem parlamentarnych komisji branżowych. Zdaniem prezydencji duńskiej, debata na temat Rocznej strategii politycznej powinna zakończyć się przedstawieniem przez Komisję, w trakcie COSAC, Programu legislacyjnego i prac, po którym nastąpiłyby równoległe debaty w parlamentach narodowych. Jednak niektórzy przewodniczący parlamentów ostrzegli, że ze względu na ograniczenia parlamentarne i konstytucyjne, ich parlamenty nie mogą w pełni zastosować się do zalecenia prezydencji duńskiej.
- Wiceprzewodniczący włoskiej Izby Deputowanych, pan Giulio Tremonti, przedstawił ustalenia grupy roboczej zajmującej się „Pomocą dla parlamentów młodych i nowo powstających demokracji”. Pan Tremonti zachęcał przewodniczących parlamentów do działania na rzecz dalszych konkretnych rezultatów grupy roboczej oraz doradzał, by przyszła prezydencja KPPUE działała zgodnie z wnioskami zawartymi w raporcie końcowym.
- Wystąpienie przewodniczącego parlamentu Norwegii, pana Thorbjorna Jaglana, zatytułowane było „UE widziana od zewnątrz – dlaczego EOG jest dobrą, alternatywną wobec UE, możliwością dla Norwegii”.
- Przewodniczący Parlamentu duńskiego zamknął konferencję, przedstawiając wnioski prezydencji.
Wnioski Prezydencji
- W sprawie przyszłości Europy
- Przewodniczący parlamentów zwrócili uwagę na postanowienie Rady Europejskiej, żeby zwrócić się do przyszłej prezydencji niemieckiej o przygotowanie w pierwszej połowie roku 2007 raportu przedstawiającego zarys tego, jak można by jeszcze bardziej zacieśnić współpracę w obrębie Unii Europejskiej. Przewodniczący parlamentów przypomnieli, że raport byłby podstawą przyszłych decyzji w sprawie Traktatu Konstytucyjnego, które zostałyby podjęte przez Radę Europejską w trakcie prezydencji francuskiej. Przewodniczący sugerowali, że opinie parlamentów narodowych powinny zostać wzięte pod uwagę w raporcie końcowym.
- Przewodniczący parlamentów zauważyli, że wraz z ratyfikacją Traktatu Konstytucyjnego przez Estonię i Belgię, zaaprobowały go już parlamenty 15 państw członkowskich, które witają z zadowoleniem toczący się proces i oczekują, że parlament fiński ratyfikuje traktat w najbliższej przyszłości. Przewodniczący szanują prawo do opóźnienia ratyfikacji, z którego skorzystały niektóre parlamenty.
- Przewodniczący parlamentów powitali z zadowoleniem inicjatywę parlamentu fińskiego i Parlamentu Europejskiego zorganizowania drugiego wspólnego spotkania parlamentarnego na temat przyszłości Europy, które uwzględniałoby debatę na temat ewentualnego przyszłego rozwoju wydarzeń w Unii Europejskiej.
- Przewodniczący parlamentów zauważyli, że 18 państw członkowskich już ratyfikowało traktat akcesyjny dotyczący Rumunii i Bułgarii. Przewodniczący czekają na to, by w bliskiej przyszłości powitać Rumunię i Bułgarię jako pełnych członków Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE.
W sprawie współpracy międzyparlamentarnej
- Przewodniczący parlamentów zaproponowali, by COSAC wziął pod uwagę dyskusję na temat zacieśnienia współpracy przy prowadzeniu kontroli zasady pomocniczości, zgodnie z sugestią Rady Europejskiej z 15 i 16 czerwca. Sprawozdanie z tej dyskusji mogłoby zostać przedstawione następnej Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE, które odbędzie się w Bratysławie w roku 2007.
- Przewodniczący parlamentów zaapelowali do parlamentów narodowych o przeanalizowanie, w jaki sposób można by zacieśnić współpracę przy prowadzeniu kontroli zasady pomocniczości i proporcjonalności.
- Przewodniczący parlamentów zaapelowali do przyszłej prezydencji Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE o zorganizowanie grupy roboczej, która przeanalizowałaby, w jaki sposób można by ulepszyć współpracę międzyparlamentarną. Przewodniczący byli zgodni co do tego, że grupa robocza powinna być otwarta dla wszystkich parlamentów UE, i że powinna ona określić swoje metody pracy. Grupę roboczą poproszono o przygotowanie raportu na następną, mającą się odbyć w Bratysławie, Konferencję Przewodniczących, na następujące tematy:
- zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego,
- ochrona zdrowia ludzkiego,
- racjonalne i rozważne wykorzystywanie zasobów naturalnych,
- wspieranie na szczeblu międzynarodowym działań dot. regionalnych i ogólnoświatowych problemów związanych z ochroną środowiska.
- Przewodniczący parlamentów ciepło przyjęli oficjalne uruchomienie strony internetowej IPEX. Przewodniczący oczekują konkretnych rezultatów i korzyści, jakie IPEX przyniesie parlamentom narodowym w udoskonalaniu kontroli parlamentarnej nad polityką UE.
- Przewodniczący parlamentów wskazali na znaczenie regularnego przesyłania informacji i dokumentów na stronę internetową IPEX.
- Przewodniczący parlamentów zauważyli, że dobra współpraca pomiędzy COSAC i IPEX powinna wyeliminować dublowanie się prac.
- Przewodniczący parlamentów zaapelowali do Komisji Europejskiej o zapewnienie skutecznego i na czas przekazywania dokumentów Komisji do bazy danych IPEX, wraz z odpowiednią informacją bibliograficzną (metadanymi), aby umożliwić automatyczne tworzenie dossier IPEX.
- Przewodniczący parlamentów zaapelowali do Rady IPEX o nawiązanie kontaktów z Radą UE w celu zapewnienia przesyłania propozycji Rady w drugim i trzecim filarze do bazy internetowej IPEX.
W sprawie stosunków z Komisją Europejską
- Przewodniczący parlamentów przyjęli z zadowoleniem zobowiązanie się Komisji Europejskiej do przekazywania propozycji legislacyjnych parlamentom narodowym bezpośrednio po ich przyjęciu, jak również potwierdzenie tego zobowiązania przez Radę Europejską z 15 i 16 czerwca.
- Przewodniczący parlamentów przyjęli z zadowoleniem zachętę Komisji Europejskiej dla parlamentów narodowych do zgłaszania uwag na temat nowych propozycji legislacyjnych oraz dokumentów konsultacyjnych.
- Przewodniczący parlamentów przychylnie odnieśli się do prośby szefów państw lub rządów, aby Komisja należycie rozpatrywała uwagi parlamentów narodowych do propozycji legislacyjnych i dokumentów konsultacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem zasad pomocniczości i proporcjonalności
- Przewodniczący parlamentów zachęcali Komisję Europejską do wysyłania pisemnych odpowiedzi na uwagi parlamentów narodowych dotyczące nowych propozycji legislacyjnych i dokumentów konsultacyjnych.
- Przewodniczący parlamentów zaapelowali do Komisji Europejskiej o zapewnienie dokonywania na czas tłumaczeń propozycji legislacyjnych i dokumentów konsultacyjnych na wszystkie języki urzędowe Wspólnoty, i o przekazywanie ich parlamentom narodowym, tak aby mogły one analizować propozycje i dokumenty w takich samych warunkach.
- Przewodniczący parlamentów zwrócili się do Komisji Europejskiej, aby rozważyła udział w debatach parlamentów narodowych nad ważnymi, nowymi propozycjami i programami.
W sprawie debat parlamentarnych nad Roczną strategią polityczną oraz Programem legislacyjnym i prac Komisji
- Biorąc pod uwagę różnorodne tradycje parlamentarne i systemy konstytucyjne państw członkowskich, przewodniczący parlamentów zachęcali parlamenty narodowe do rozpatrzenia Rocznej strategii politycznej i do konsultowania swych ustaleń z Komisją. Przewodniczący zachęcali również parlamenty narodowe do przystąpienia do realizacji eksperymentu przeprowadzenia równoległej debaty nad Programem legislacyjnym i prac w ciągu miesiąca od jego publikacji. Przewodniczący zaapelowali do sekretarzy generalnych o rozważenie konkretnych postanowień dotyczących prezentacji przez Komisję jej Rocznej strategii politycznej oraz Programu legislacyjnego i prac parlamentom narodowym w roku 2007.
- Przewodniczący parlamentów wezwali Komisję Europejską do udoskonalenia formy Programu legislacyjnego i prac, po to by ułatwić prowadzenie debat w parlamentach narodowych. W szczególności, przewodniczący wezwali Komisję, by dostarczała konkretnych informacji, włącznie z odwołaniami do ocen wpływu i z podsumowaniami, na temat wszystkich priorytetowych i niepriorytetowych inicjatyw wymienionych w aneksach i w związanych z nimi wykazach. Przewodniczący zwrócili się do Komisji o publikowanie na czas aneksów i wykazów we wszystkich językach Wspólnoty.
W sprawie przejrzystości
- Przewodniczący parlamentów przypomnieli o tym, że zwiększenie przejrzystości pozostaje na politycznym porządku dziennym od ponad dziesięciu lat. W tej kwestii przewodniczący z zadowoleniem przyjęli decyzję Rady Europejskiej, by wprowadzić nową ogólną politykę dotyczącą większej przejrzystości prac Rady Ministrów.
- Przewodniczący Parlamentów z aprobatą odnotowali wnioski Rady Europejskiej, dotyczące nowej ogólnej polityki zmierzającej ku przejrzystości. Przewodniczący zauważyli, że nowa polityka otworzy posiedzenia związane z legislacją przyjmowaną w ramach procedury współdecyzji. Ponadto, przewodniczący przypomnieli, że przedstawianie przez Komisję nowej legislacji, innej aniżeli przyjmowana w drodze współdecyzji, powinno być otwarte dla publiczności. Przewodniczący zaapelowali do Rady Ministrów o możliwie jak najszerszą realizację nowej polityki.
W sprawie usprawnienia współpracy międzyparlamentarnej w Europie
- Przewodniczący parlamentów zwrócili uwagę na pracę Europejskiego Ośrodka Badań i Dokumentacji Parlamentarnej (ECPRD) nad usprawnieniem współpracy międzyparlamentarnej w Europie. Czekają teraz na wnioski z tej pracy.
W sprawie pomocy dla parlamentów młodych i nowo powstających demokracji
- Przewodniczący parlamentów wyrazili podziw dla konkretnych rezultatów osiągniętych przez grupę roboczą i zalecili, by nowa konferencja działała stosownie do wniosków zawartych w raporcie końcowym. Przewodniczący wezwali prezydencje duńską i słowacką do przesłania raportu końcowego grupy roboczej Parlamentowi Europejskiemu i Komisji Europejskiej.
- Przewodniczący parlamentów poprosili sekretarzy generalnych o zawarcie niezbędnych porozumień dla osiągnięcia celu, jakim jest stworzenie sprawnej i ekonomicznej wymiany informacji pomiędzy parlamentami narodowymi, Parlamentem Europejskim i służbami Komisji Europejskiej w obrębie istniejących sieci i narzędzi na szczeblu europejskim i światowym.
- Przewodniczący parlamentów poprosili następną prezydencję Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE, aby we współpracy z parlamentami Danii i Włoch podjęła wszelkie kroki, jakie uzna za niezbędne dla usprawnienia w tym względzie współpracy z Komisją Europejską.
W sprawie pomocy dla parlamentów młodych i nowo powstających demokracji
- Przewodniczący parlamentów wezwali prezydencję duńską do opublikowania wniosków na stronie internetowej przewodniczących parlamentów i do przekazania ich przewodniczącemu Komisji Europejskiej, urzędującemu przewodniczącemu Rady i trojce COSAC.
Tłum. z jęz. ang.: Maria Chmielewska–Szlajfer, Biuro Spraw Międzynarodowych
WYPOWIEDŹ MARSZAŁKA SEJMU NA KONFERENCJI PRZEWODNICZĄCYCH PARLAMENTÓW UE
Pomoc dla parlamentów w krajach nowej i powstającej demokracji
Najbardziej znanym w świecie polskim słowem stała się pod koniec XX wieku solidarność. To słowo – jako wartość – wróciło ostatnio z nową siłą do naszej debaty publicznej i polityki.
Solidarność, którą uważamy za zasadę organizującą współpracę europejską i aktywność Unii Europejskiej na zewnątrz, jest też wytyczną polityki polskiej.
Wczoraj mówiłem o naszej działalności międzyparlamentarnej. Obejmuje ona również kraje odbudowujące demokrację, czego wyrazem jest utworzenie przez nas Zgromadzenia Parlamentarnego Polska-Ukraina, a wspólnie z Litwą – Polska-Litwa-Ukraina.
Bardzo ważnym przy tym czynnikiem promocji demokracji w Europie jest jasna perspektywa członkostwa pokazywana państwom europejskim dążącym do udziału w jedności europejskiej.
Dobrze, że ciągle przyjmujemy tę perspektywę, choć warto, by – szczególnie w wypadku Ukrainy – mówić o tym wyraźniej. Perspektywa europejska jest bowiem znakomitym środkiem promocji demokracji i znakomitą zachętą do jej urzeczywistnienia.
Rada Europejska nadała ostatnio rangę oficjalną pojęciu zdolności absorpcyjnej. Mówi się o niej w kontekście tempa rozszerzenia. Jest rzeczą bardzo ważną, by nie nadawać temu pojęciu nowego znaczenia – ograniczenia perspektyw rozszerzenia. Takie nowe znaczenie mogłoby być zabójcze dla zmian demokratycznych na Wschodzie.
Są tam zresztą kraje w sytuacji bardziej dramatycznej. Mam na myśli szczególnie Białoruś. Pomoc Unii Europejskiej ma dla przyszłości demokracji w tym kraju ogromne znaczenie. A ostatnie wybory ujawniły ogromny wzrost aspiracji demokratycznych w społeczeństwie białoruskim.
Mamy świadomość, że z racji geograficznych i historycznych na nas spoczywa szczególna powinność reprezentacji Europy na Białorusi. W ramach tej odpowiedzialności polscy parlamentarzyści uczestniczyli jako obserwatorzy w wyborach prezydenckich w tym kraju. Wcześniej Sejm gościł kandydata zjednoczonej białoruskiej opozycji na prezydenta Aleksandra Milinkiewicza.
Polska niekomercyjna spółka Europejskie Radio dla Białorusi uczestniczy w międzynarodowym konsorcjum firm niemieckich, litewskich i rosyjskich, które po wygraniu przetargu dysponuje unijnymi funduszami (2 mln euro) przeznaczonymi na stworzenie radia nadającego programy dla mieszkańców Białorusi po rosyjsku i białorusku. Radio nadaje od końca lutego.
Nadawane od kwietnia programy telewizji satelitarnej nie mogą być wprawdzie zagłuszane, ale docierają niestety tylko do nielicznych odbiorców.
Z kolei białoruscy studenci, usunięci z uczelni za działalność demokratyczną, a także studiujący do niedawna na rozwiązanym przez władze Niezależnym Uniwersytecie Europejskim w Mińsku, mają możliwość podjęcia bezpłatnych studiów na polskich uczelniach.
W tym wszystkim potrzebna jest nasza wytrwała i konsekwentna pomoc. Zrobiliśmy już dużo, ale potrzeby są ciągle większe. Dlatego ważną rzeczą jest realizacja planów utworzenia nowego instrumentu finansowego Unii dla wspierania demokracji poza naszymi granicami.
WYSTĄPIENIE MARSZAŁKA SEJMU NA KONFERENCJI PRZEWODNICZĄCYCH PARLAMENTÓW UE
Współpraca międzyparlamentarna i przyszłość Europy, w tym wymiana informacji o okresie refleksji oraz o przyszłości Europy
Polski Sejm prowadzi bardzo aktywną i wielowymiarową działalność międzyparlamentarną. Jej wyrazem jest między innymi nasz udział w pracach Unii Międzyparlamentarnej, dwustronne (osobno) i trójstronne (wszystkich razem) zgromadzenia z Litwą i Ukrainą, parlamentarne spotkania Grupy Wyszehradzkiej i Partnerstwa Regionalnego oraz wiele innych.
Nasze spotkania przyniosły bardzo praktyczne wystąpienia w debacie europejskiej, jak wspólny apel przewodniczących parlamentów Grupy Wyszehradzkiej (Polska-Czechy-Słowacja-Węgry) w sprawie otwarcia rynków pracy dla wszystkich obywateli państw Unii, czy niedawny apel przewodniczących parlamentów Partnerstwa Regionalnego (poprzednie cztery kraje oraz Austria i Słowenia) o zakończenie procesu ratyfikacji przyjęcia do Unii Europejskiej Bułgarii i Rumunii.
Oczywiście szczególne znaczenie ma współpraca parlamentarna w ramach Unii Europejskiej. Cieszę się więc, że asystujemy dziś przy uruchomieniu systemu IPEX, dzięki czemu zyskamy – jako parlamenty narodowe – zupełnie nowe możliwości działania. Uważam również, że nasze stanowiska, przesyłane Komisji Europejskiej, warto publikować w ramach IPEX, dzięki czemu wszyscy razem moglibyśmy toczyć debatę naprawdę europejską.
Jeśli chodzi o bardziej klasyczne formy naszej współpracy – opowiadamy się za kontynuacją wspólnych spotkań parlamentarnych w formule zainicjowanej w maju w Brukseli. Popieramy też stale spotkania sektorowych komisji naszych parlamentów, wzorowane na konferencjach COSAC.
W ramach pracy naszego parlamentu organizujemy też własne prace studyjne, które służą pogłębieniu problematyki związanej z Traktatem Konstytucyjnym. We wrześniu, wspólnie z Parlamentem Europejskim, organizujemy konferencję w Krakowie Jaka Unia? Jaka przyszłość? Jaka Europa? z udziałem przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, unijnych i polskich autorytetów w sprawach europejskich oraz czołowych polskich polityków.
W tym wszystkim nie pomagają nam akty takie, jak podjęta dwa tygodnie temu rezolucja Parlamentu Europejskiego. Rezolucja atakująca polski rząd nie za działania, ale za jego wyłoniony demokratycznie skład i za nasze zaangażowanie na rzecz praw rodziny, które określono jako „homofobia”.
Już samo wprowadzanie do języka oficjalnego tego rodzaju neologizmów, sprzecznych z całą moralną tradycją judeochrześcijańską, połączone dodatkowo z faktycznym atakiem na polską demokrację, rodzi poważne podziały, zamiast budować zaufanie i jedność, niezbędne i najważniejsze w okresie refleksji.
W każdym razie za tym aktem, podjętym przez lewicową większość Parlamentu, refleksja nie stała. A właśnie refleksja o Europie jest nam dziś najbardziej potrzebna.
UWAGI PROF. MARKA ZIÓŁKOWSKIEGO, WICEMARSZAŁKA SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ NA TEMAT RAPORTU DUŃSKIEGO FOLKETINGU W SPRAWIE RACJONALIZACJI WSPÓŁPRACY MIĘDZYPARLAMENTARNEJ W EUROPIE
Panie Przewodniczący, Szanowni Państwo,
Punktem wyjścia obecnej debaty jest przygotowany przez parlament gospodarzy konfe-rencji raport na temat racjonalizacji współpracy międzyparlamentarnej w Europie. Moje uwagi odnosić się będą do struktury i zawartości tego dokumentu oraz perspektywy ewentualnych dalszych prac nad dyskutowanym przez nas tematem.
1. Struktura raportu
Raport w trzech kolejnych jego częściach mówi o trzech różnych obszarach współpracy międzyparlamentarnej w Europie. Pierwsza część raportu omawia próby opisu i racjonalizacji współpracy międzyparlamentarnej w skali paneuropejskiej, zainicjowane w ramach Konferencję Przewodniczących Parlamentów UE, w zeszłym roku w Budapeszcie, przez raport Wolfganga Thiersego. Druga część raportu Folketingu stanowi opis i ocenę realizacji wytycznych haskich z lipca 2004 r., odnoszących się do współpracy międzyparlamentarnej w ramach Unii Europejskiej. Natomiast w trzeciej części raportu jego autorzy postawili sobie za cel ocenę potencjału 1 parlamentów Unii Europejskiej oraz wybranych parlamentów spoza Unii 2 do ewentualnego angażowania się we współpracę międzyparlamentarną.
Jako że każda z części dyskutowanego obecnie przez nas raportu Folketingu stanowi od-rębną całość, nie powiązaną z pozostałymi częściami, stąd też zasadnym wydaje się postulowanie ich zharmonizowania w przyszłości, tak aby kolejne części wzajemnie się uzupełniały.
2. Zawartość raportu
2.1. Racjonalizacja organizacji międzyparlamentarnych w Europie
W swoim zeszłorocznym raporcie W. Thierse postawił sobie za cel racjonalizację współpracy międzyparlamentarnej w skali paneuropejskiej. W konsekwencji taki też został udzielony mandat grupie roboczej powołanej w celu przygotowania tez do dyskutowanego przez nas dzisiaj raportu Folketingu. W ramach pierwszej części raportu Folketingu, poza wnioskami z samego raportu W. Thiersego, przedstawione zostały konkluzje z przeprowadzonego przez Folketing na przełomie zeszłego i bieżącego roku sondażu 3 , jak też z seminarium nt. ponadnarodowych zgromadzeń parlamentarnych i międzyparlamentarnych w dzisiejszej Europie, jakie zostało zorganizowane w polskim Senacie w Warszawie, pod patronatem Europejskiego Centrum Badań Parlamentarnych i Dokumentacji (ECPRD), w pierwszej połowie maja bieżącego roku. Seminarium to było ostatnim etapem prac przygotowawczych do opracowania raportu Folketingu na temat zainicjowany przez raport W. Thiersego. Ponieważ sam otwierałem oraz uczestniczyłem w tym seminarium, stąd też obecnie na moment skupię się na tym wątku raportu Folketingu.
Otóż, warszawskie seminarium nt. ponadnarodowych zgromadzeń parlamentarnych i międzyparlamentarnych w dzisiejszej Europie było pierwszym krokiem w działaniach mających doprowadzić do przygotowania, w ramach ECPRD, opracowania przeglądowego na temat istniejących form trwałej wielostronnej współpracy międzyparlamentarnej, w którą zaangażowane są parlamenty państw Europy 4 (precyzyjniej państw członkowskich Rady Europy).
W oparciu o rozesłaną we wrześniu zeszłego roku do wszystkich parlamentów członkowskich ECPRD ankietę uzyskano wstępną 5 informację na temat udziału europejskich parlamentów narodowych (względnie ich izb) we współpracy międzyparlamentarnej w chwili obecnej oraz chęci tych parlamentów do włączenia się w taką współpracę w przyszłości.
Z nadesłanych przez korespondentów ECPRD odpowiedzi na ankietę wynika, iż parlamenty państw Europy zaangażowane są obecnie ogółem w ok. 76 bardziej lub mniej sformalizowanych form stosunków międzyparlamentarnych w wymiarze politycznym oraz ok. 8 w obszarze administracji parlamentarnych.
Ankieta potwierdziła aspiracje bałkańskich respondentów ankiety do przystąpienia w przyszłości do NATO i Unii Europejskiej i ich forów współpracy międzyparlamentarnej, jak też chęć przystąpienia parlamentów niektórych krajów Unii Europejskiej - Francji, Cypru, Portugalii - do Zgromadzenia Parlamentarnego Morza Śródziemnego 6 (pod egidą Unii Międzyparlamentarnej), natomiast Niemiec do zmiany statusu z obserwatora na członka w ramach Euro-Śródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego 7 . Polski Senat i litewski Sejm chciały natomiast w większym stopniu uczestniczyć w wymiarze wschodnim współ-pracy międzyparlamentarnej, nawiązując bliższe kontakty z Radą Najwyższą Ukrainy.
Odpowiedzi na pytanie o współpracę międzyparlamentarną, w którą zaangażowane są par-lamenty państw europejskich, uporządkowane zostały według dwuwymiarowej klasyfikacji, opartej na dwóch kryteriach: prawno-organizacyjnym i geopolitycznym. Klasyfikacja ta umożliwia poruszanie się w gąszczu dynamicznie rozwijających się w Europie, szczególnie po roku 1989, różnorodnych forów współpracy międzyparlamentarnej. Dzięki tej klasyfikacji możliwe będzie nadanie przyszłemu opracowaniu nt. racjonalizacji współpracy między-parlamentarnej w Europie spójności.
Zawarte we wstępie do raportu Folketingu konstatacje dotyczące konieczności zapewnienia bazy faktograficznej potrzebnej do oceny racjonalności współpracy międzyparlamentarnej w Europie, jak też uporządkowania zgromadzonego materiału według trafnej klasyfikacji są w pełni zgodne z wnioskami z warszawskiego seminarium ECPRD. W trakcie tego seminarium wskazywano, że już samo umieszczenie w internecie maksymalnie pełnej i uporządkowanej informacji na temat współpracy międzyparlamentarnej w Europie stworzy warunki do racjonalizacji tej współpracy, poprzez uczynienie jej transparentną. W chwili obecnej zdarza się, że parlamentarzyści biorą udział w spotkaniach forów międzyparlamentarnych, o których wcześniej nic nie wiedzą: bardzo niewielu wtajemniczonych wie czym różni się wspomniane już przeze mnie Zgromadzenie Parlamentarne Morza Śród-ziemnego od Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.
W trakcie warszawskiego seminarium ECPRD dyskutowane też były dalej kwestie podniesione w raporcie W. Thiersego, związane z ewentualną potrzebą reformy w obszarach:
- współpracy pomiędzy zgromadzeniami parlamentarnymi Rady Europy oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE);
- parlamentarnego wymiaru wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, w oparciu o Parlament Europejski, czy też model międzyparlamentarny zbliżony do Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej (ZUZE), względnie Konferencji Komisji Wyspecjalizowanych w sprawach Wspólnotowych (COSAC) oraz
- współpracy parlamentarnej w regionie euro-śródziemnomorskim.
Dyskusja pozwoliła głębiej spojrzeć na te kontrowersyjne tematy, nie pozwoliła jednak na żadne rozstrzygające konstatacje. Ten stan rzeczy znalazł odbicie w ocenie zawartej we wstępie do raportu Folketingu.
Na zakończenie omawianego tu majowego seminarium w Warszawie zdecydowano, że dalsze prace nt. ponadnarodowych zgromadzeń parlamentarnych i międzyparlamentarnych w dzisiejszej Europie mają być pilotowane przez Kancelarię polskiego Senatu, we współpracy z parlamentami UE oraz Rady Europy. W tym kontekście pragnę zadeklarować gotowość polskiego Senatu do kontynuowania zapoczątkowanych przez nas prac.
2.2. Wdrażanie wytycznych haskich - współpraca międzyparlamentarna w UE
W pełni zgadzam się z wnioskiem z tej części raportu Folketingu, wskazującym na potrzebę powołania przez Konferencję Przewodniczących Parlamentów UE grupy roboczej ds. wypracowania mechanizmów koordynacji współpracy międzyparlamentarnej w Unii Europejskiej.
Pragnę w tym miejscu zauważyć, że wytyczne haskie z lipca 2004 roku mówią, że „Konferencja [Przewodniczących Parlamentów UE] ponosi odpowiedzialność za nadzór nad koordynacją działalności międzyparlamentarnej UE”. Stąd też nadal nie ma ciała, które działalność międzyparlamentarną koordynowałoby na bieżąco. Ponadto „nadzór nad koordynacją działalności międzyparlamentarnej UE” odnosi się do tych forów międzyparlamentarnych, które zaangażowane są w monitorowanie (scrutiny) procesu decyzyjnego w ramach UE. Pytaniem otwartym pozostaje czy nadzór ten odnosi się także do licznych wewnątrzunijnych forów współpracy międzyparlamentarnej o charakterze regionalnym, przykładowo w ramach Beneluksu, współpracy państw nordyckich, czy też wyszehradzkich. Fora te w sposób pośredni monitorują niekiedy proces decyzyjny w ramach UE. Nie jest też jasne czy nadzór ten obejmuje także współpracę międzyparlamentarną w ramach unijnej polityki zagranicznej, czy też sąsiedztwa.
W kontekście dalszego nadzoru nad koordynacją działalności międzyparlamentarnej UE, słusznym wydaje mi się postulat, aby w dłuższej perspektywie zharmonizować prezydencje Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE z prezydencjami Unii Europejskiej. Harmonizacja taka zapewniona została w wypadku COSAC, co stworzyło tej konferencji większe możliwości kontaktu z bieżącą pracą Rady Unii. W parlamentach prezydencji UE odbywają się też spotkania - ostatnio coraz liczniejsze, pokrewnych (corresponding) komisji stałych parlamentów Unii. Podobne spotkania odbywają się w Parlamencie Europejskim. Tak więc w chwili obecnej istnieją w UE trzy ośrodki koordynacji współpracy międzyparlamentarnej: prezydencja COSAC (tożsama z prezydencją Unii), Parlament Europejski oraz prezydencja Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE.
Stąd też konkretnie proponowałbym, aby spotkania sekretarzy generalnych parlamentów UE odbywały się w parlamencie kraju przewodniczącego Unii na początku prezydencji w pierwszym półroczu, a Konferencje Przewodniczących Parlamentów UE w parlamencie kra-ju przewodniczącego Unii na początku prezydencji w drugim półroczu.
2.3. Liczebność składów parlamentów państw członkowskich UE oraz liczba dni spędzanych przez członków tych parlamentów na posiedzeniach plenarnych oraz komisji
W odniesieniu do tej części raportu Folketingu chciałbym jedynie wskazać, na potrzebę uzupełnienia zawartej w niej analizy ilościowej ewentualnymi badaniami jakościowymi. Badaniom ilościowym umykają takie kwestie, jak wykształcenie parlamentarzystów, czy też ukształtowanie ich zaplecza merytorycznego, warunkowanego z kolei - w szczególności, możliwościami budżetowymi danego parlamentu. Generalnie chciałbym w tym miejscu zwrócić uwagę na przewagę, jaką uzyskują parlamentarzyści bogatych państw UE nad parlamentarzystami z krajów uboższych. Parlamenty z krajów uboższych nie dość, że mają większe ograniczenia budżetowe związane z niższym dochodem narodowym, to dodatkowo znaczne środki przeznaczać muszą na tłumaczenia dokumentów, a czasami także wystąpień swoich deputowanych, z angielskiego lub francuskiego na polski, czy też z polskiego na angielski lub francuski. W analizie porównawczej zaprezentowanej w ostatniej części raportu Folketingu wyżej wspomniane jakościowe niuanse różnicujące zostały raczej zaciemnione a nie rozjaśnione.
3. Wnioski
Na zakończenie chciałbym zauważyć, iż problem ponadnarodowych zgromadzeń parlamentarnych i międzyparlamentarnych w Europie podejmowany był w ostatnich latach na forach Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE, jak też Europejskiej Konferencji Przewodniczących Parlamentów. Rozpatrując sprawę od strony kompetencji problem ten powinien być rozpatrywany przez tą drugą konferencję, natomiast Konferencja Przewodniczących Parlamentów UE skupić się powinna na racjonalizacji stosunków międzyparlamentarnych w ramach samej Unii, z uwzględnieniem stosunków międzyparlamentarnych państw Unii z państwami do niej nie należącymi, w ramach wspólnej polityki zagranicznej oraz sąsiedztwa Unii. Jednak ponieważ następna Europejska Konferencja Przewodniczących Parlamentów - po ostatniej, sprzed miesiąca, w Tallinie - odbędzie się dopiero za dwa lata, stąd też proponuję, aby temat racjonalizacji współpracy międzyparlamentarnej w Europie znalazł się w programie kolejnej Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE w przyszłym roku w Bratysławie.
Dziękuję Państwu za uwagę!
1 Potencjał ten jest mierzony liczbą członków poszczególnych parlamentów. Ponadto zestawione zostały dane obrazujące obciążenia parlamentarzystów pracami w komisjach i na plenach parlamentarnych, w wymiarze czasowym. Im mniejsze jest takie obciążenie tym, zdaniem autorów raportu, większy jest potencjał parlamentów do ewentualnego angażowania się we współpracę międzyparlamentarną.
2 Nie tylko parlamentów państw kandydujących do Unii.
3 Sondaż mierzył obciążenia - w wymiarze czasowym, jakie wiążą się dla parlamentarzystów z udziałem w pracach zgromadzeń międzyparlamentarnych w Europie.
4 Najlepiej, aby ww. opracowanie umieszczone zostało na stronach internetowych ECPRD i podlegało sukcesywnej aktualizacji.
5 Odpowiedzi nadeszły z 36 na 60 izb parlamentów państw członkowskich Rady Europy (ponad 60%). Nie dotarły z 24 izb.
6 Parliamentary Assembly of the Mediterranean (PAM).
7 Euro-Mediterranean Parliamentary Assembly (EMPA).