(stan na 20.02.2018)
I. WPROWADZENIE
II. KONTROLA DZIAŁAŃ EUROPOLU
III. OCENA DZIAŁALNOŚCI EUROJUSTU
IV. DOKUMENTY
V. PROCES LEGISLACYJNY
VI. PRZEBIEG DEBATY PARLAMENTARNEJ
I. WPROWADZENIE
Zgodnie z art. 12 lit. c) Traktatu o UE parlamenty narodowe aktywnie przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania Unii poprzez:
-
udział w mechanizmach oceniających wykonanie polityk UE w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (art. 70, 71 TfUE, decyzja Rady nr 2010/131/UE),
-
udział w politycznej kontroli Europolu i w ocenie działalności Eurojustu
Traktat o funkcjonowaniu UE stanowi, że PE i Rada wydadzą rozporządzenia, które określą strukturę, funkcjonowanie i zakres zadań zarówno Eurojustu, jak i Europolu, a także:
- „warunki uczestnictwa Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych w ocenie działalności Eurojust" - art. 85 TfUE (projekt rozporządzenia w sprawie Eurojustu przyjęto 17 lipca 2013; rozporządzenie nie zostało dotychczas uchwalone – por. pkt III poniżej),
- „procedury kontroli działań Europolu przez Parlament Europejski, w której uczestniczą parlamenty narodowe" - art. 88 TfUE (rozporządzenie w tej sprawie przyjęto 11 maja 2016, kontrola jest prowadzona w ramach Grupy ds. Wspólnej Kontroli Parlamentarnej – por. pkt II poniżej).
II. KONTROLA DZIAŁAŃ EUROPOLU
Projekt rozporządzenia
17 grudnia 2010, COM(2010) 776 – Komunikat Komisji w sprawie procedur kontroli nad działaniami Europolu przez Parlament Europejski, w której uczestniczą parlamenty narodowe: podsumowanie dotychczasowej debaty, zalecenia na temat dostosowania ram prawnych Europolu do wymogów określonych w Traktacie z Lizbony.
27 marca 2013, COM(2013) 173 – projekt rozporządzenia w sprawie w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy i Szkolenia w Dziedzinie Egzekwowania Prawa (Europol). Ma ona zastąpić dotychczas istniejący Europejski Urząd Policji (Europol) oraz Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL). Zgodnie z postanowieniami projektu, parlamenty narodowe mogą – wspólnie z Parlamentem Europejskim – omawiać sprawy związane z Europolem (art. 53 projektu) i mają prawo otrzymywać określone w projekcie informacje.
Stanowisko parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego
25 czerwca 2013 upłynął termin badania zgodności projektu rozporządzenia w sprawie Europolu z zasadą pomocniczości. Stanowiska parlamentów narodowych dotyczące projektu, w tym trzy uzasadnione opinie w sprawie jego niezgodności z zasadą pomocniczości, są dostępne w bazie IPEX (patrz tabela poniżej).
25 lutego 2014 Parlament Europejski przedstawił swoje stanowisko w Rezolucji w sprawie projektu rozporządzenia o Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy i Szkolenia w Dziedzinie Egzekwowania Prawa (C7-0094/2013). PE był przeciwny połączeniu Europolu z Europejskim Kolegium Policyjnym (CEPOL), zaproponował powołanie wyspecjalizowanej struktury ds. kontroli parlamentarnej – wspólnej grupy kontroli parlamentarnej, która monitorowałaby stosowanie przepisów rozporządzenia o Europolu, w szczególności ich wpływ na prawa podstawowe oraz wolności osób fizycznych.
Rozporządzenie 2016/794 w sprawie Europolu -uprawnienia parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego
11 maja 2016 r. PE i Rada przyjęły rozporządzenie nr 2016/794 w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol). Ustanowiona na podstawie rozporządzenia agencja zastępuje Europol ustanowiony decyzją 2009/371 WSiSW i jest jego następcą prawnym. Rozporządzenie 2016/794 będzie stosowane, z pewnymi wyjątkami, od 1 maja 2017 roku.
Zgodnie z art. 51 rozporządzenia, kontrolę działań Europolu prowadzi Parlament Europejski wraz z parlamentami narodowymi, w ramach wyspecjalizowanej Grupy ds. Wspólnej Kontroli Parlamentarnej (GWKP). GWKP będzie monitorować pod względem politycznym działania Europolu służące realizacji jego zadań, w tym wpływ tych działań na podstawowe prawa i wolności osób fizycznych. GWKP ma m.in. być konsultowana w sprawie wieloletniego programu Europolu, mieć możliwość spotykania się z przewodniczącym zarządu czy dyrektorem wykonawczym Europolu oraz Europejskim Inspektorem Danych Osobowych (przynajmniej raz w roku). GWKP może także podjąć decyzję o zaproszeniu na swoje posiedzenia innych odpowiednich osób.
Zgodnie z art. 51 ust. 3, GWKP uzyskała prawo do otrzymywania następujących informacji od Europolu:
- oceny zagrożenia, analizy strategiczne, ogólne sprawozdania sytuacyjne, wyniki badań i ocen zleconych przez Europol,
- uzgodnienia administracyjne,
- roczne i wieloletnie programy prac
- roczne sprawozdania nt. działalności Europolu,
- sprawozdanie z oceny Europolu sporządzone przez Komisję.
W art. 52 rozporządzenia określono zasady dostępu PE do informacji wrażliwych lub niejawnych przetwarzanych przez Europol lub za jego pośrednictwem.
GWKP może sporządzić podsumowanie wniosków z monitorowania działań Europolu pod względem politycznym i przedłożyć te wnioski Parlamentowi Europejskiemu i parlamentom narodowym. PE przekazuje je do wiadomości Radzie, Komisji i Europolowi.
Sposób organizacji i regulamin grupy określą wspólnie PE i parlamenty narodowe, zgodnie z art. 51 ust. 1 rozporządzenia oraz konkluzjami Konferencji Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (KPPUE) z Luksemburga (22-24 maja 2016) i Bratysławy (23-24 kwietnia 2017).
Posiedzenie inauguracyjne GWKP odbyło się 9-10 października 2017 r. w Brukseli. Regulamin grupy nie został dotychczas przyjęty. Prace, zapoczątkowane na posiedzeniu w Brukseli, będą kontynuowane podczas kolejnego posiedzenia w marcu 2018.
III. OCENA DZIAŁALNOŚCI EUROJUSTU
Projekt rozporządzenia
17 lipca 2013, COM(2013) 532 – komunikat Komisji Lepsza ochrona interesów finansowych Unii: ustanowienie Prokuratury Europejskiej i reforma Eurojustu
17 lipca 2013, COM(2013) 535 – projekt rozporządzenia w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust). Nowa agencja ma być następcą Eurojustu ustanowionego decyzją Rady 2002/187/WSiSW.
Uprawnienia parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego w stosunku do Eurojustu przewidziane w projekcie
Parlamenty narodowe i Parlament Europejski mają prawo otrzymywać (art. 55 ust. 1, 3 i 4 projektu):
- sprawozdania roczne,
- wyniki badań i projektów strategicznych opracowanych lub zleconych przez Eurojust,
- uzgodnienia robocze dokonane z osobami trzecimi,
- sprawozdania roczne Europejskiego Inspektora Ochrony Danych.
Ponadto, Przewodniczący kolegium Eurojustu występuje przed Parlamentem Europejskim na jego wniosek w celu omówienia spraw związanych z Eurojustem, a w szczególności w celu przedstawienia sprawozdań rocznych, uwzględniając obowiązek zachowania dyskrecji i poufności (art. 55 ust. 2 projektu).
Stanowisko parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego
28 października 2013 upłynął termin badania zgodności projektu rozporządzenia w sprawie Eurojustu z zasadą pomocniczości. Stanowiska parlamentów narodowych w sprawie projektu, w tym uzasadniona opinia czeskiego Senatu, są dostępne w bazie IPEX (patrz tabela poniżej).
18 lipca 2013 projekt rozporządzenia w sprawie Eurojustu został przekazany Parlamentowi Europejskiemu. We wrześniu 2013 projekt skierowano do rozpatrzenia do Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) oraz wybrano sprawozdawcę – Axela Vossa (prace nad projektem w VII kadencji PE nie zostały zakończone). W Parlamencie Europejskim VIII kadencji komisja LIBE 3 września 2014 ponownie wybrała A. Vossa na sprawozdawcę. 4 października 2016 w Parlamencie Europejskim odbyła się debata na temat Prokuratury Europejskiej i Eurojustu, a 5 października PE przyjął rezolucję w tej sprawie (PE nie wypowiedział się w niej jednak na temat udziału parlamentów w ocenie działalności Eurojustu - patrz pkt 10 poniżej). 23 października 2017 komisja LIBE przyjęła sprawozdanie w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Eurojust (pkt 9 poniżej) oraz podjęła decyzję na postawie art. 69 Regulaminu PE o przystąpieniu do negocjacji międzyinstytucjonalnych w zwykłej procedurze ustawodawczej na podstawie tego sprawozdania.
IV. DOKUMENTY
- Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.Urz.UE 2016 C 202, s. 1 (art. 12 lit. c TUE, art. 70, 85, 88 TfUE)
- Protokół (nr 1) w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, Dz.Urz.UE 2016 C 202, s. 203
- Decyzja Rady z dnia 28 lutego 2002 ustanawiająca Eurojust (2002/187/WSiSW), Dz. Urz. WE 2002 L 63, s. 1 z późn. zmianami, tekst ujednolicony
- Decyzja Rady z dnia 6 kwietnia 2009 ustanawiająca Europejski Urząd Policji (Europol) (2009/371/WSiSW), Dz. Urz. WE 2009 L 121, s. 37
- Decyzja Rady z dnia 25 lutego 2010 w sprawie ustanowienia Stałego Komitetu Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (2010/131/UE), Dz.U. UE 2010 L 52, s. 50
- Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie procedur kontroli nad działaniami Europolu przez Parlament Europejski, w której uczestniczą parlamenty narodowe, COM (2010) 776, Bruksela, 17.12.2010
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW, Dz. Urz. UE 2016 L 135, s. 53
- Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Lepsza ochrona interesów finansowych Unii: ustanowienie Prokuratury Europejskiej i reforma Eurojustu, COM(2013) 532 final, 17.07.2013
- Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust), COM(2013) 535 final, 17.07.2013
- Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2016 r. w sprawie Prokuratury Europejskiej i Eurojustu (2016/2750(RSP))
- Prokuratura Europejska i Eurojust (debata w PE), 4 października 2016
- Konkluzje Konferencji Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej, 22-24 maja 2016, pkt 32-35
V. PROCES LEGISLACYJNY
COM(2013) 173 | ||
Obserwatorium Legislacyjne | EUR-Lex | IPEX |
COM(2013) 535 | ||
Obserwatorium Legislacyjne | EUR-Lex |