W kwietniu 2014 Komisja do Spraw Unii Europejskiej (SUE) zebrała się na 7 posiedzeniach: 242-248. W trakcie tych posiedzeń SUE:

• rozpatrzyła 147 dokumentów UE,
• rozpatrzyła informację o pracach legislacyjnych związanych z wdrożeniem dyrektyw, których termin transpozycji już upłynął lub upływa w ciągu najbliższych trzech miesięcy (stan na dzień 24.02.2014), przedstawioną przez przedstawicieli odpowiednich ministerstw (pos. nr 246);
• przeprowadziła pierwsze czytanie (pos. nr 248):
  • poselskiego projektu uchwały w sprawie odstąpienia Polski od Protokołu nr 30 Traktatu Lizbońskiego z dnia 13 grudnia 2007 roku, tzw. protokołu brytyjskiego, co spowoduje pełne przyjęcie Karty Praw Podstawowych (druk nr 1858),
  • poselskiego projektu uchwały w sprawie Karty Praw Podstawowych (druk nr 1900).

***

W kwietniu 2014 w bazach EDL-S (Europejskie Dokumenty Legislacyjne w Sejmie) i IPEX opublikowano informacje i dokumenty dotyczące posiedzeń SUE nr 242-247, dostarczone przez sekretariat komisji.

 Komisja Finansów Publicznych

• 23.04.2014, wysłuchała informacji o wpłatach Polski do budżetu Unii Europejskiej oraz o wykorzystaniu środków unijnych w latach 2004-2013 (pos. nr 324);

Komisja Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii

• 02.04.2014, rozpatrzyła informację o wydatkowanych środkach i rezultatach osiągniętych w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (pos. nr 114);
• 23.04.2014, rozpatrzyła informację Ministra Infrastruktury i Rozwoju (IiR) w sprawie stanu przygotowania Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 oraz Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 (pos. nr 117);

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• 02.04.2014, rozpatrzyła: informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (RiRW) o udziale w pracach Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w marcu 2014; informację Ministra RiRW o planowanych i podjętych działaniach wynikających z prawa Unii Europejskiej i prawa polskiego dotyczących likwidacji skutków występowania choroby trzody chlewnej (ASF) w Polsce (pos. nr 182);
• 23.04.2014, wysłuchała informacji Ministra RiRW na temat aktualnego kształtu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 przesłanego do Komisji Europejskiej w dniu 15 kwietnia 2014 r. (pos. nr 185);

Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej

• 24.04.2014, rozpatrzyła raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pt. „Przegląd i analiza regionalnych systemów innowacji (RSI) województw Polski w kontekście przygotowań do realizacji europejskiej polityki spójności po 2013 r." (pos. nr 261).

• skierowano do I czytania następujące projekty ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej [druk nr]:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw [2352],
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw [2330],
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw [2293].

• uchwalono następujące ustawy wykonujące prawo UE [druk nr]:
  
  • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw [2149],
  • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw [2106],
  • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego oraz niektórych innych ustaw [2050],
  • Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw [2016],
  • Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz niektórych innych ustaw [1993],
  • Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o europejskiej inicjatywie obywatelskiej [1990].
• opublikowano następujące ustawy wykonujące prawo Unii Europejskiej [druk nr]:

• • Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw [2016],
  • Ustawa z dnia 21 marca 2014 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw [2051],
  • Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw [1991].

W kwietniu 2014 badaniu pomocniczości podlegało 20 projektów aktów ustawodawczych. Według stanu na 6 maja 2014, parlamenty narodowe zgłosiły 2 uzasadnione opinie w sprawie niezgodności badanych projektów z zasadą pomocniczości.

13-14 kwietnia 2014, Wilno, Spotkanie komisji ds. europejskich parlamentów Estonii, Litwy, Łotwy i Polski
- Przygotowanie do LI konferencji COSAC,
- Partnerstwo Wschodnie: przygotowanie do czwartego szczytu w Rydze,
- Wymiana poglądów nt. nieformalnej debaty parlamentarnej nad Europejską Strategią na rzecz Regionu Morza Bałtyckiego.

6-8 kwietnia 2014, Wilno, Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej
- Rola parlamentów w przeciwdziałaniu skutkom kryzysu gospodarczego i finansowego,
- Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony: wnioski z kontroli pomocniczości prowadzonej przez parlamenty,
- Obchody Międzynarodowego Dnia Romów i przyjęcie deklaracji,
- Współpraca międzyparlamentarna z państwami Partnerstwa Wschodniego,
- Współpraca międzyparlamentarna w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,
- Dyskusja i przyjęcie konkluzji prezydencji.

3-4 kwietnia 2014, Ateny, Międzyparlamentarna Konferencja ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony
- Wyzwania w zakresie bezpieczeństwa u południowych i wschodnich sąsiadów UE - krajowa perspektywa,
- Obecne priorytety w ramach WPZiB i WPBiO, w tym sytuacja na Ukrainie (in camera),
- Konkluzje grudniowej Rady Europejskiej: Rozwój w sektorze obrony i bezpieczeństwa,
- Sesje warsztatowe (Strategia UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego, morski wymiar WPBiO; Ostatnie wydarzenia na Bliskim Wschodzie; Rozmieszczenie wojsk w ramach WPBiO, procedury i praktyka podejmowania decyzji w parlamentach),
- Sprawozdanie z prac Komisji ad hoc ds. Oceny,
- Prezentacja wyników prac z sesji warsztatowych i przyjęcie konkluzji.

 NOWE NA STRONIE OIDE

W dziale Tematy prawne i ustrojowe

• Rozszerzenie UE o Bałkany Zachodnie
  Informacja dotycząca strategii rozszerzenia UE o Bałkany Zachodnie z uwzględnieniem stanu zaawansowania przygotowań kandydatów i perspektywy akcesji poszczególnych państw.
• Agenda rozwojowa UE po 2015 roku
  W związku ze zbliżającym się terminem osiągnięcia tzw. milenijnych celów rozwoju, przyjętych na konferencji ONZ w 2000 roku, przedstawiono podstawowe dokumenty programowe UE związane z ich realizacją, a także podstawy prowadzenia polityki rozwojowej UE po 2015 roku.
• Białe i zielone księgi,  Debata na temat priorytetów UE w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na lata 2015-2019,  Akt o jednolitym rynku,  Zintegrowane ramy finansowe, czyli tzw. unia bankowa,  Semestr europejski - dodano nowe dokumenty

***

WYBORY DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 2014

(dostęp 06.05.2104)

• Bertoncini Y., Chopin T.: Des visages sur des clivages : les élections européennes de mai 2014, Notre Europe – Jacques Delors Institute, 25.04.2014.
• Piedrafita S., Renman V.: The 'Personalisation' of the European Elections: A half-hearted attempt to increase turnout and democratic legitimacy?, "EPIN Papers" no. 37, The European Policy Institutes Network, 11.04.2014.
• Rulka M.: Wybrane problemy wyborów do Parlamentu Europejskiego, "INFOS Zagadnienia społeczno-gospodarcze" nr 8 (168), Biuro Analiz Sejmowych, 23.04.2014.

***

SPRAWY BIEŻĄCE - KOMENTARZE

Lista artykułów z prasy specjalistycznej dotyczących aktualnych kwestii polityczno-gospodarczych w Unii Europejskiej dostępnych on-line (dostęp 06.05.2014)

• Bertoncini Y., Fernandes S.: The "stupidity pact" is not stable, "Tribune", Notre Europe – Jacques Delors Institute, 29.04.2014.
• D'Alfonso A.: Own resources of the European Union, "At a glance", European Parliamentary Research Service, 10.04.2014.
• Dudzińska K., Gawlikowska-Fyk A.: Rynek gazu na Ukrainie: główne wyzwania i możliwe działania UE, „Biuletyn PISM" nr 41 (1153), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 04.04.2014.
• Emerson M.: Proportionality needed in the subsidiarity debate in the EU – Appraisal of the British and Dutch initiatives, "CEPS Essay" no. 11, Centre for European Policy Studies, 08.04.2014.
• Ferraro F.: Frontex and surveillance of the EU's external sea borders, "At a glance", European Parliamentary Research Service, 10.04.2014.
• Koranyi D.: The Southern Gas Corridor: Europe's Lifeline?, "IAI Working Paper" 14/07, Istituto Affari Internazionali, 30.04.2014.
• Kugiel P.: Zmiany we współpracy rozwojowej UE: skutki dla Polski, „Biuletyn PISM" nr 46 (1158), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 17.04.2014.
• Rostowska M.: Energia w TTIP: wsparcie dla bezpieczeństwa energetycznego UE, „Biuletyn PISM" nr 52 (1164), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 30.04.2014.
• Wolczuk K.: Ukraine and the EU: turning the Association Agreement into a success story, "Policy Brief", European Policy Centre, 23.04.2014.

 ***

PROBLEMATYKA USTROJOWA UE

Wybrane artykuły i opracowania
(dostępne w Bibliotece Sejmowej lub on-line, dostęp 06.05.2014)

• Bauer M., Demary M.: European Banking Union. Status of implementation and the Need for Improvement, Konrad-Adenauer-Stiftung e.V., 23.04.2014.
• Blockmans S., Hoevenaars J., Schout A. i inn.: From Subsidiarity to Better EU Governance: A Practical Reform Agenda for the EU, "CEPS Essay" no.10, Centre for European Policy Studies, 08.04.2014.
• Carrera S.: How much does EU citizenship cost? The Maltese citizenship-for-sale affair: A breakthrough for sincere cooperation in citizenship of the union?, "Liberty and Security in Europe Paper" no. 64, Centre for European Policy Studies, 25.05.2014.
• Cofelice A., Stavridis S.: The European Parliament as an International Parliamentary Institution (IPI), "European Foreign Affairs Review" vol. 19 (2014), iss. 2, s. 145.
• De Cecco F.: Fundamental Freedoms, Fundamental Rights, and the Scope of Free Movement Law, "German Law Journal" (2014) vol. 15 No. 03.
• De Lucia L.: A Microphysics of European Administrative Law: Administrative Remedies in the EU after Lisbon, "European Public Law" vol. 20 (2014), iss. 2, s. 277.
• Enderlein H., Rubio E.: 25 years after the Delors Report: what lessons for economic and monetary union?, "Policy paper", Notre Europe – Jacques Delors Institute, 30.04. 2014.
• Hagemann S.: The EU Budget and Balance of Powers between the European Parliament and the EU Governments, "European Policy Analysis" iss. 2014:3, Swedish Institute for European Policy Studies, April 2014.
• James M., Purvis M.: The European Union, "Library Note", House of Lords, 23.04.2014.
• Kempin R., Overhaus M.: EU Foreign Policy in Times of the Financial and Debt Crisis, "European Foreign Affairs Review" vol. 19 (2014), iss. 2, s. 179.
• Renard T.: The European Union: a new security actor?, "Working Paper" 2014/45, European University Institute, Robert Schuman Centre for Advanced Studies.
• Weiler J.: Van Gend en Loos: The Individual as Subject and Object and the Dilemma of European Legitimacy, "Jean Monnet Working Paper" 10/14.

***

Z nabytków Biblioteki Sejmowej

DEMOCRACY AND SUBSIDIARITY IN THE EU. NATIONAL PARLIAMENTS, REGIONS AND CIVIL SOCIETY IN THE DECISION-MAKING PROCESS, red. A. Cartabia, N. Lupo, A. Simoncini, Bologna 2014

Książka stanowi zbiór esejów uczestników letniej szkoły organizowanej przez konsorcjum kilku włoskich uniwersytetów nt. demokracji parlamentarnej w Europie, która odbyła się w lipcu 2012 roku w Rzymie. Przedstawia ona obecny stan debaty nt. legitymacji demokratycznej UE, ze szczególnym uwzględnieniem nowej pozycji parlamentów narodowych, a także władz regionalnych i lokalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego, w kontekście nowych wymiarów zasady pomocniczości po wejściu w życie Traktatu z Lizbony.

Książkę podzielono na pięć części. W pierwszej, zatytułowanej „Zasady demokratyczne w euro-narodowym procesie decyzyjnym”, omówiono postanowienia traktatowe w tym zakresie na tle kryzysu finansowego w UE oraz przedstawiono funkcjonowanie demokracji partycypacyjnej, czyli udział w procesie decyzyjnym przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego (m.in. lobbing, konsultacje, europejska inicjatywa obywatelska, rola Komitetu Ekonomiczno-Społecznego). Druga część obejmuje eseje poświęcone mechanizmowi wczesnego ostrzegania, a więc kontroli przez parlamenty narodowe zasady pomocniczości. Autorzy prezentują zróżnicowaną pozycję parlamentów w porządkach prawnych państw członkowskich, wskazują na różne możliwości interpretacji zasady pomocniczości (m.in. w kontekście koncepcji Neila MacCormicka), wreszcie podkreślają, że po Traktacie z Lizbony siła parlamentów jest pochodną ich wzajemnej współpracy i zajmowania stanowiska na poziomie europejskiego procesu decyzyjnego. W części trzeciej znalazły się eseje omawiające rolę parlamentów narodowych w wybranych państwach członkowskich, także w odniesieniu do mechanizmów pomocowy finansowej w ramach unii gospodarczej i walutowej. Część czwartą poświęcono pozycji parlamentów regionalnych w procesie decyzyjnym UE i ich udziałowi w badaniu zasady pomocniczości. Ostatni rozdział obejmuje problematykę sądowej kontroli poszanowania zasady pomocniczości, w tym narzędzi do przeprowadzania testu z art. 5 ust. 3 TUE, czy wdrożenia w krajowych porządkach prawnych uprawnień parlamentów narodowych wynikających z art. 8 Protokołu w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności (skarga do Trybunału Sprawiedliwości UE).

***

THE QUESTION OF COMPETENCE IN THE EUROPEAN UNION, red. L. Azoulai, Oxford 2014
Do końca lat 90-tych prawo integracji europejskiej w niewielkim stopniu zajmowało się kwestią kompetencji Wspólnot (charakter wyłączny/dzielony, zasady rządzące wykonywaniem kompetencji np. pomocniczość i proporcjonalność, stosunki władzy). Uznawano, że Wspólnoty maja prawo działać, gdy usprawiedliwiają to szeroko rozumiane cele traktatów. Istotna zmiana tej perspektywy została przypieczętowana w Traktacie z Lizbony, który wprowadził wiele ograniczeń dla unijnych kompetencji. Problematyka kompetencji urasta teraz do rangi fundamentalnych pytań o charakter samej integracji oraz członkostwa w przyszłej Unii.

Prezentowana książka omawia nie tylko zasady wpisane do Traktatu, lecz także funkcjonowanie podziału kompetencji w praktyce instytucji UE i państw członkowskich. Autorzy, podkreślając istotne rozbieżności pomiędzy traktatową teoria a praktyką, wskazują, że wykonywanie kompetencji w ramach UE podlega nieustającej renegocjacji granic działań UE i państw członkowskich.

W pierwszej części problem podziału kompetencji w UE poddano analizie w kontekście modelu federalnego, zwracając uwagę, że nie oddaje on w pełni specyfiki podziału kompetencji w UE. W części drugiej omówiono kwestie podziału kompetencji w praktyce na przykładzie konkretnych obszarów działalności UE - polityki zewnętrznej oraz gospodarczej, prawa konkurencji i prawa prywatnego. Trzecia część obejmuje eseje odnoszące się do orzecznictwa TSUE dotyczącego definicji i podziału kompetencji, w tym jego wpływu na autonomię państw członkowskich w obszarach, w których Unia nie ma władzy regulacyjnej oraz w dziedzinie praw podstawowych. Ostatnia część prezentuje nowe, polityczne i prawne mechanizmy mające na celu wyznaczenie granic wykonywania kompetencji przez UE i państwa członkowskie, w tym kontrolę poszanowania zasady pomocniczości.

***

LEGISLATIVE CODECISION IN THE EUROPEAN UNION. EXPERIENCE OVER TWENTY YEARS AND IMPLICATIONS (ed. by A. Rasmussen, Ch. Burns, Ch. Reh), Oxon 2014

Procedura współdecyzji została wprowadzona w 1993 roku. W jej ramach Parlament Europejski, pełniący wcześniej funkcje konsultacyjne, uzyskał w procesie prawodawczym uprawnienia na równi z Radą. Zakres stosowania współdecyzji (czyli po wejściu w życie Traktatu z Lizbony – zwykłej procedury ustawodawczej) był stopniowo rozszerzany i obecnie większość prawodawstwa jest przyjmowana w tym właśnie trybie (85 obszarów, dotychczas ponad tysiąc aktów prawnych).

W publikacji podjęto próbę dokonania całościowego podsumowania wpływu procedury współdecyzji na system polityczny Unii, jego charakter oraz stosunki międzyinstytucjonalne. Autorzy analizują, w jakim stopniu wprowadzenie tej procedury przyczyniło się do stworzenia w UE systemu właściwego dla dwuizbowości. Dowodzą, że pomimo formalnego równouprawnienia, pozycja Rady jest w praktyce nadal silniejsza. Jednocześnie rozważana jest kwestia znaczenia współdecyzji dla szerszej demokratycznej legitymizacji Unii. W ciągu 20 lat funkcjonowania tej procedury Parlament, pomimo większej otwartości i przejrzystości procesu legislacyjnego, nie zdołał rozwiązać problemu normatywnej legitymizacji, a społeczne poparcie dla  Unii nadal pozostaje wyzwaniem.

W książce wiele uwagi poświęcono wpływowi procedury współdecyzji na funkcjonowanie uczestniczących w niej instytucji: Rady (zaangażowanie ministrów i rola prezydencji podczas negocjacji stanowiska) oraz Parlamentu Europejskiego, w tym komisji parlamentarnych, w których odbywa się większość prac i gdzie zapadają najistotniejsze decyzje w ramach procesu legislacyjnego. Autorzy analizują, w jaki sposób PE dostosował swoje wewnętrzne procedury, aby wykorzystywać przyznane mu uprawnienia, co doprowadziło do wzrostu ich efektywności, ale jednocześnie do zmniejszenia przejrzystości – zwłaszcza w sytuacji, gdy akt prawny jest przyjmowany na wczesnym etapie procedury. Pokazują także, jak Parlament Europejski pośrednio wykorzystuje uprawnienia przysługujące mu w ramach współdecyzji dla poszerzenia swoich prerogatyw w innych dziedzinach, na przykład wstrzymując się z przyjęciem stanowiska, aby wzmocnić swoją pozycję negocjacyjną.

Opracowania zawarte w książce zostały wcześniej opublikowane w Journal of European Public Policy (vol. 20, issue 7/2013).