- Powszechnie stosowany skrót COSAC pochodzi od pierwotnej nazwy w języku francuskim - Conférence des Organes Specialisés dans les Affaires Communautaires (Konferencja Organów Wyspecjalizowanych w Sprawach Wspólnotowych). Jest to forum współpracy i wymiany informacji parlamentów narodowych państw członkowskich UE i Parlamentu Europejskiego, w szczególności na temat praktycznych aspektów parlamentarnej kontroli spraw unijnych, które powołano w maju 1989 r. w Madrycie. Pierwsze posiedzenie COSAC odbyło się w dniach 16-17 listopada 1989 r. w Paryżu.
- Zgodnie z regulaminem przyjętym na XLV posiedzeniu COSAC w dniach 29–31 maja 2011 r. w Budapeszcie, COSAC spotyka się na posiedzeniach zwyczajnych dwa razy do roku, w trakcie każdej prezydencji Rady UE, w państwie sprawującym prezydencję. Posiedzenie jest poprzedzone spotkaniem przewodniczących komisji ds. europejskich parlamentów państw członkowskich i przedstawicieli PE. Ponadto, na wniosek przyjęty bezwzględną większością przewodniczących komisji i przedstawicieli PE może zostać zwołane posiedzenie nadzwyczajne.
Obsługą konferencji zajmuje się stały sekretariat, powołany w 2003 roku. Dokumenty COSAC sporządza się w językach angielskim i francuskim; obie wersje są na równi autentyczne. - Każdy parlament narodowy jest reprezentowany przez nie więcej niż sześciu członków swojej (swoich) komisji ds. Unii. Parlament Europejski jest reprezentowany przez sześciu eurodeputowanych, w tym wiceprzewodniczącego parlamentu i przewodniczącego Komisji Spraw Konstytucyjnych. Na posiedzenia zaprasza się także obserwatorów.
Od 1997 r. w spotkaniach COSAC w charakterze obserwatorów uczestniczyli przedstawiciele polskiego parlamentu oraz parlamentów innych państw kandydujących. Od 2004 r. Sejm i Senat są reprezentowane przez członków prezydiów komisji ds. europejskich. - W 1997 r. zadania COSAC umieszczono w Protokole [nr 9] w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, dołączonym do Traktatu z Amsterdamu, wpisując w ten sposób tę strukturę do prawa pierwotnego UE. Na mocy tego protokołu, COSAC mogła rozważać każdy projekt aktu prawnego w związku z ustanowieniem przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, mogący mieć bezpośredni wpływ na prawa i wolności jednostek. Mogła też kierować do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji uwagi na temat działań legislacyjnych Unii, zwłaszcza w odniesieniu do stosowania zasady pomocniczości, przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz zagadnień związanych z prawami podstawowymi.
- W Protokole [nr 1] w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, dołączonym do TUE i TfUE na mocy Traktatu z Lizbony (2009), nie wskazano, na jakich obszarach działalności Unii powinna się skupić uwaga COSAC. Podkreśla się w nim natomiast, że konferencja wspiera wymianę informacji i najlepszych praktyk między parlamentami narodowymi a PE, w tym między ich wyspecjalizowanymi komisjami, i może organizować konferencje międzyparlamentarne, w szczególności w celu omówienia zagadnień wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. COSAC może także przedkładać wszelkie uwagi, które uzna za właściwe, pod rozwagę Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Uwagi te nie wiążą parlamentów narodowych ani nie przesądzają ich stanowiska.
Zgodnie z Regulaminem (pkt 7.5), COSAC dąży do przyjmowania uwag przy szerokim konsensusie. Gdy nie jest to możliwe, uwagi są przyjmowane większością kwalifikowaną co najmniej 3/4 oddanych głosów (każda delegacja ma dwa głosy). Większość ta musi zarazem stanowić co najmniej połowę wszystkich głosów. Uwagi COSAC są publikowane w Dzienniku Urzędowym UE, serii C. - COSAC w dużym stopniu przyczyniła się do zwiększenia wymiany informacji i dobrych praktyk między parlamentami narodowymi w zakresie parlamentarnej kontroli działań własnych rządów w sprawach UE. W 2003 r. konferencja przyjęła „Kopenhaskie wytyczne parlamentarne”, ustanawiające standardy minimum dla skutecznej parlamentarnej kontroli rządów w sprawach wspólnotowych. Stopień realizacji tych wytycznych, co podkreślono w dokumencie, zależy zawsze od decyzji każdego parlamentu.
- Poczynając od 2004 r., COSAC zintensyfikowała wymianę dobrych praktyk poprzez studia porównawcze w ramach półrocznych raportów przygotowywanych przez sekretariat COSAC na podstawie kwestionariuszy wypełnianych przez parlamenty. Tematyka podejmowana w raportach to rola parlamentów narodowych w UE, nadzór parlamentarny (mechanizmy, narzędzia, praktyki), stosunek parlamentów do najważniejszych zagadnień UE, (np. transformacja ekologiczna i cyfrowa, rola parlamentów w obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę, otwarta autonomia strategiczna, demokracja i praworządność w Europie).
- Podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy (KoPE), w okresie 2021-2022, trzy prezydencje COSAC (bieżąca, poprzednia i następna) reprezentowały parlamenty narodowe w zarządzie KoPE. 38 raport półroczny COSAC przedstawił metody współpracy parlamentów z KoPE w trakcie jej trwania oraz stosunek parlamentów do końcowych propozycji konferencji w zakresie spraw instytucjonalnych i procedur demokratycznych, w tym uczestnictwa obywateli.
Więcej informacji:
- Spotkania i dokumenty
- History of COSAC 1989-2023, COSAC Secretariat
- Dokumenty COSAC dotyczące pozycji parlamentów narodowych w UE (2007-2016)
- Skoordynowane kontrole zasady pomocniczości przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony
Aktualizacja: 23.04.2024
* Nowa nazwa, zmieniona na mocy Regulaminu COSAC, obowiązuje od 04.08.2011. Poprzednio: Konferencja Organów Wyspecjalizowanych w Sprawach Wspólnotowych i Europejskich Parlamentów Unii Europejskiej. Akronim COSAC pozostał niezmieniony.
